Şebinkarahisar Mutfağı

Aileyi ve misafiri kutsal kabul eden Şebinkarahisar yöresinin insanları yiyeceklerinin malzemelerini kiler ve ambar denilen yerlerde muhafaza etmektedirler. El kazanları, hurma ve lokma tencereleri, süt yoğurt bakraçları, oklava, tava, elek, sahan, üsküre, kevgir, leğenger, rende, bıçak kaşık, cezve, çaydanlık, bardak, fincan gibi bakır, porselen, toprak, cam ve porselen ve emaye kaplar terek denilen bölmelerde bulunmaktadır. Terekler işlenmiş süslü örtülerle kaplıdır. Malzemeler özenli istif edilmiştir. Görünümleri çok güzeldir. Mutfak veya ocak denilen yerler bakımlıdır. Sac, sac ayağı, hamur teknesi, halbur, su kazanı, şire kazanı, çıra, kibrit genellikle ocaklık denilen bölmede veya fırın damı denilen yerde bulunmaktadır. Mutfağın ve mutfak malzemelerinin temiz yerleştirilmesine kullanılmasına özel önem verilir.

 Şebinkarahisar ve yöresinde genellikle büyükanneler ve anneler tarafından yapılır. Gelinler ve genç kızlar yardımcı rolünü üstlenirler. Erkeklerden de çok güzel yemek pişirmeyi bilenler vardır. Fakat erkekler mutfak ve yemek işleriyle pek uğraşmazlar. Erkek misafir olunca sofra kurup kaldırma işlemini evin genç erkekleri yapar. Sofrayı çabuk kurup kaldırmak adettendir . sofra yerde fazla bekletilmez.

Sofraya oturmadan el yıkamak adettendir. Peşkir kurulama malzemesi olarak kullanılır. Leğen ve ibrik çeşme olmayan evlerde yemek öncesinde sonrasında kullanılan malzemelerdir. Sofraya önce büyükler ve misafirler oturur. Yemekler ayrı yarı tabaklarda yenir. Salatalar tatlılar ve turşular genellikle sofranın ortasına konur. Yemek servisinde sıra esastır. Dağıtıma çorbadan başlanır. Hoşaf, ayran, yoğurt sofraların demirbaş yiyecekleridir. Sofrada yemek yerken sohbet edilmez.
Yemeğe başlamadan evvel "Bismillahirrahmanirrahim" yemekten sonrada "Elhamdülillah" denir. Ayrıca yemek sonrasında evin büyüğü yemek duasını okur.
Dua okunup, eller yıkanıp sofra toplandıktan sonra büyükler Türk Kahvesi ikram edilir. Genelde her evde üç öğün sofra kurulur.
Misafir sofraları, düğün ve mevlit sofraları ile iftar sofraları ile çok meşhurdur. Nüfusun kalabalık ve misafirin bol olduğu evlerde kadınlar için erkekler için ayrı sofralar kurulur. Sofrada çocuklara beslenme ve sofra adabının öğretilmesi konusunda özel ilgi gösterilir. Bu iş büyükbabanın görevidir. Şebinkarahisar yöresindeki yemek ve sofra kurallarını saymakla bitiremeyiz.

Yarma fasulye, nohut, su, tuz, ayran, ve soharıç kullanılarak yapılır. Fasulye, nohut, yarma, karışımına su ilave edilerek pişirilir. Sonra ayran katık katılır. Soharıç tavasında nane, soğan, tereyağı, tuz, kırmızı, biber, domates veya domates salçası fazla yanmayacak şekilde kızartılarak hazırlanan soharıç çorba tenceresine ilave edilerek karıştırılır. Servis yapılır. Düğün dernek ve mevlit yemeklerinin baş yemeğidir. Her evde en az haftada bir kez pişirilmektedir. Bol vitaminli ve çok lezzetlidir. Islanmış fırınkurusu ile yenildiğinde tadı damaklarda kalır.

Su, yarma, yağ, fasulye, nohut, tuz, dereotu veya maydanoz kullanılarak yapılır. Yöremizin meşhur yaz yemeklerindendir.

Şebinkarahisar ve yöresinin Toyga çorbaları kadar meşhur çorbalarıdır. Erişte, su, salça, biber, tuz, yağ, su ve parça kaburga et kullanılır. Sonbahar, kış ve ilkbahar yemeklerindendir.

İnce yarma, tuz, su, soğan, yağ ve kavurma kullanılarak hazırlanır. Lezzetli ve bol hazırlanır. Bazı mahalle ve köylerimizin özel yemeklerindendir.

REYHANLI YUMURTA
Kesme hamur, su, tuz, yağ, reyhan, biber, mercimek kullanılarak hazırlanır. Çok lezzetlidir. Hazımı kolaydır.

TARHANA
Un, yumurta, biber, tuz, ve yağ kullanılarak hazırlanır. Sık sık pişirilmez.

UN HELLESİ
Un, su, tuz, peynir, yağ, kelva karışımı ile hazırlanır. Mide rahatsızlığı olanlar, çocuklar ve loğusalar bu çorbayı tercih ediyor.
KAVURMA HELLESİ
Kavurma, un, yağ, tuz kullanılarak hazırlanır.
CÜCÜL HELLESİ
Cücül, yağ, su, biber, soğan, su, tuz kullanılarak hazırlanır.

MADIMAK
Madımak, su, tuz, bulgur, salça, biber, yağ, soğan, çerik, kavurma, kullanılarak hazırlanır. Bol vitaminlidir. İlkbaharın ünlü vazgeçilmez çorbalarındandır. Kışın ise kurutulmuş madımaktan çok şahane madımak çorbası pişirilmektedir. Etir' in, yaycının ve Buzkeçi' nin madımağı çok meşhurdur.
EVELİK ÇORBASI
Evelik, ekşi erik, su, yağ ve pekmez kullanılarak hazırlanır.
KÖK ÇORBASI
Kök, fasulye, ekşi erik, nohut, bulgur, tuz, ve yağ kullanılarak hazırlanır.
PANCAR ÇORBASI
Pancar, gelin parmağı, dikence, hoşveren, teke sakalı, horoz taşşağı, kardeş perçemi, kuş kuş karışımı şile kavurma, su, soğan, yağ, biber ve bulgur kullanılarak hazırlanır.
KELEM ÇORBASI
Kemikli et, lahana, su, salça, tuz, bulgur, soğan, yağ, biber ve bulgur kullanılarak hazırlanır.
BULGURLU FASULYE ÇORBASI
Taze fasulye, tuz, su, yağ, biber, kuşbaşı et ve soharıç kullanılarak hazırlanır. Mevsiminde çok sık pişirilen yöre yemeklerindendir. Arslanşah fasulyesi kullanılırsa lezzeti bir kat daha artar.
ISPANAK ÇORBASI
Ispanak, çerik, bulgur, yağ, soğan, tuz, biber ve salça kullanılarak hazırlanır. Bol vitaminlidir. Sonbahar ve kış aylarında sık sık pişirilen yemeklerimizdendir.
GÖBEK ÇORBASI
Soğan göbeği, yağ, biber, süt, un, bulgur, su ve tuz kullanılarak hazırlanır. Bol vitaminli ve lezzetlidir.

FIRINKURUSU
Un, su, tuz ve maya kullanılarak hazırlanır. Düz ekmek, halka ekmek pişirildikten sonra pişirilir. Fırının yanında çadırlara istif edilir. Yine fırında peksimet, peynirli, kavurmalı, cevizli kete gibi ekmek türleri pişirildikten sonra fırın normal soğumaya bırakılır. Daha sonra fırınkuru fırın küreği ile fırına istif edilerek sokulur. Fırının ağzı çulla kapanır. 5 - 6 gün beklenir. Arada bir kontrol edilir. Fırın açıldığında mis kokulu fırın kurusu üreten hemşehrilerimizin sayısı her geçen gün artmaktadır. Turistler tarafından satın alınıp Almanya' ya, Amerika' ya, Hollanda' ya, Arabistan' a, İsviçre' ye ve Azerbaycan' a götürüldüğü de tespit edilmiştir.
YEL KURUSU(DÜZ EKMEK)
Un, su, tuz ve maya kullanılarak hazırlanır. Halka ekmeğin biraz daha yayvan şeklidir. Ortası deliklidir. 15 - 20 gün taze olarak yenir. Fazla kısmı da tura altlarında ve fırın damlarında muhafazalı yerlerde kurutulur. İhtiyaç oldukça alınır ıslatılır közde ısıtılır tekrar ıslatılarak taze ekmek gibi servis yapılır.
CEVİZLİ KETE
Un, su, tuz, tereyağı, yoğurt, yumurta, kabartma tozu, ceviz kullanılarak yapılır. Fırında pişirilir. Tandırda pişirilirse Tandır kete adını alır. Cevizli kete taze olarak sarı çiçek balı ile yenirse lezzeti hiç unutulmaz. Tadı damaklardan hiç çıkmaz.
FETİR
Un, su, tuz ve maya kullanılarak hazırlanır. Sac üstünde pişirilerek hazırlanır. Sac üstünde pişirilir. Tandırda pişirilirse Tandır kete adını alır. Cevizli kete taze olarak sarı çiçek balı ile yenirse lezzeti hiç unutulmaz.Tadı damaklardan uzun süre çıkmaz.
PEKSİMET
İnce un, tereyağı, yumurta, su, tuz, yoğurt, süt kullanılarak hazırlanır. Sabah kahvaltılarında yenir. Çobanların azık çantalarına, öğrencilerin beslenme çantalarına konur.
BONCUKLU KÖMBE
Kalın un, yoğurt, maya, karbonat kullanılarak yapılır. Hamurun içine boncuk konur. Önemli gün ve gecelerde yenir. Boncuk kime rastlarsa şansının açık olacağı söylenir.
SOMUN
Un, su, tuz ve maya kullanılarak hazırlanır. Nüfusu kalabalık aileler ve misafiri bol konaklar için tercih edilmektedir. Uzun süre bayatlamaz. Vakfıkebir' de, Giresun'da, Dereli' de, Şebinkarahisar' da ve İstanbul Sultanbeyli' de çok güzel somun ekmeği pişiren ustalar bulunmaktadır.
LAVAŞ
Un, süt, tuz, maya kullanılarak hazırlanır. Fırında pişirilir.
DAŞTİKİR (TEKNE DİBİ)
Tekne dibinde kalan hamurlar eğiş ile kazınır, hasıllanır, ekmek haline getirilerek fırında pişirilir taze veya kuru olarak yenilir. Çok lezzetlidir. Bazı yerlerde hatunkolu olarak da anılmaktadır. Tekne dibini çocuklara yedirmezler.,
YUFKA
Un, su, tuz, kullanılarak hazırlanır. Düz ekmekten daha geniş olarak oklava ile açılır sac üstünde pişirilir. Böreklik ve eriştelik yufkadan biraz daha kalıncadır. Ekmek yerine servis yapılır. Tuzlu çökelikle düremeç yapılıp yenilirse ayrı bir lezzet verir.
GİLİK
Un, yağ, tuz, su, kullanılarak yapılır. Fırında pişirilir. Genellikle çocukları sevindirmek için icat edilmiş bir ekmek türüdür.
LAZUT
Mısır, unu, yağ, yumurta, ve kabartma tozu kullanılarak hazırlanır. Sacda pişirilir. Şebinkarahisar' da dut pekmezi ile veyahut da sarı çiçek balı ile yenirse daha güzel olur. Çok lezzetli ve bol vitaminlidir. Son zamanlarda lazutun içine dövülmüş ceviz katanların sayısı da giderek artmaktadır..

KEŞKEK
Yarma ile tavuk etinin karışımı ile yapılır. Servis yapılacak insan sayısına göre tencere veya hazır kazanlarda hafif ateşlerde pişirilir. Servis yapılırken kızarmış tereyağı ilave edilir.
GAVUT
Muhtelif çekirdeklerden ve çoğunlukla mısırdan elde edilen un iyice kızartıldıktan sonra erimiş tereyağı ve şerbet karıştırılarak yapılır. Ayran, kızılcık şurubu, armut veya ahlat hoşafı ile birlikte yenirse zevkine doyum olmaz. Gavut havuz şeklinde kalıplandırılır içine tereyağlı tatlı süt konursa Göllü Gavut olur.

ETLİ LAHANA SARMASI
Lahana, kıyma, bulgur, su, soğan, salça, biber, karabiber, yağ, tuz, maydanoz kullanılarak hazırlanır.
ZEYTİNYAĞLI LAHANA SARMASI
Lahana, pirinç, kuşüzümü, biber, şam fıstığı, tuz, limon, soğan, su kullanılarak hazırlanır.
EVELİK SARMASI
Evelik, düğü, kıyma, biber, sarımsak, yoğurt, yağ, su ve tuz kullanılarak hazırlanır.Yine şehrimizin mahalle ve köylerinde üzüm yaprakları ve pezük yaprakları kullanılmak suretiyle etli ve zeytinyağlı sarmalar yapılmaktadır.
ÜZÜM YAPRAĞI SARMASI
Tüylü ve fazla parçalı olmayan nazik yapraklar toplanır, solmadan istif edilir. Sonra kaynar tuzlu suda haşlanıp indirilir. Süzülüp, soğumaya bırakılır. Kıyma, bulgur veya pirinç su, salça, biber, karabiber, maydanoz karışım malzeme yoğrularak tepsiye konur. Düzeltilmiş yaprakların sapları kırılır, malzeme yaprağın üzerine yerleştirilir, rulo veya muska şeklinde sarılır, tencerelere yerleştirilir az su ilavesiyle az ateşte pişirilir. Toprak çanaklarda pişirilirse daha lezzetli olur.