Çarşamba tarihi
İLÇENİN TARİHÇESİ
Çarsamba yöresi MÖ. 4000'lerden itibaren bir
yerleşim merkezidir ve Hitit Firig egemenlikleri
altında kalmıştır. Grek kaynaklarına göre Bafra
ve Terme birlikte , Çarsamba ovasinda da MÖ.8
yüzyılda Amazonların (kadın savasçıların)
yaşadığı rivayet edilmektedir.
MÖ.670 yılında Amisos (Samsun) ticaret
kolonisi kuran Miletoslu denizciler Yeşilirmak
kıyılarına kadar uzanarak buralara sömürge
kurdular. Bu sömürgelerden birisi olan
Yeşilırmak'a �Iris� Çarsamba' nın güneyinde
kurşunlu oymağı ile Ordu köyü' nden oluşan
sömürgelerine �Miskire' dediler.
MÖ.6 yüzyılda Persler' in egemenliğine girer.
MÖ.63 yılında Roma İmparatorluğu' na
bağlandı. Roma İmparatorluğu' nun MS.39 yılında
ikiye ayrılmasından sonra Bizanslıların (Doğu
Roma ) emrinde kalmıştır. Bu durum 1200' lere
kadar devam etti.
Selçuklu Sultanı 2. Kılıçarslan Ülkesini 1185
yılında 11 oglu arasında taksim ettiğinde
yöre Rüknettin Süleyman Şah' ın payına
düştü.
Anadolu Selçuklu Devleti' nin dağılmasından
sonra Samsun yöresinde �Canik Beyleri' adıyla
yeni idari beylikler oluştu. Bunlar 5 tanedir ve
bir tanesinde Çarşamba havalisinde hüküm süren
Taceddinoğulları' dır. Çarşamba : Canik
Beylerinin merkezi durumundaydı. Bu Beyliklerin
en kuvvetlisi olan Taceddinoğulları ilçemizin
bugünkü batı yakasinda bulunan sarıcali
mahallesinde oturur ve böyle hükmederlerdi.
Canik Beyleri 5 mıntıkada yerleşmiş 5
aileden ibarettir:
1. Bavra Beyleri (Bafra)
2. Kubatoğulları (Canik, Ladik)
3. Taşanoğulları (Merzifon, Havza)
4. Taceddinoğulları (Terme, Çarsamba)
5. Emiroğulları (Ordu, Giresun)
1071 Malazgirt Meydan Savaşı' ndan Sonra
Anadolu' ya göç eden Porsukoğulları Çarşamba' ya
gelip yerleşmişler ve daha sonra bulundukları
yere porsuk köyü adı vermiştir.
Eskiden şimdiki ilçenin yerinde Sarıcalı
Mahallesi ile Kusdoğanlı köyleri bulunurmuş.
Burada 1370 yılında büyük bir panayır
kurulmuş. Bu panayır Çarşamba günleri
kurulduğundan �Çarsamba Pazarı� denmiştir (Çarsamba
ismi buradan gelmiştir). Sarıcalı ve Kuşdoğanlı'
nın ilk yerleri Çepnioğulları idi. Sonradan
buraya Horasan' dan Türk aileleri
yerleştirilmiştir.
1428 yılında Osmanlı İmparatorluğu' na
katılan Çarsamba :Yörgüç Paşa, Hoca Ali Paşa,
Hazinedaroğulları tarafından yönetilmiştir.
Çarsambada 1700'lü yıllarda Yeşilırmağın Batı
yakasında Hıristiyan mahalleside oluşmuştur
Samsun ve çevresi 1847 �deki yönetsel bölünmede
Sivas eyaletinden alınarak Trabzon eyaletine
verildi.1847 �de Trabzon Eyaletinin Canik
livasından başka merkez livasi, Batum livasi
Gönye, Karahisar -i sarki olmak üzere 4 livası
daha vardı.
1870 tarihli Trabzon vilayet
salnamesinde Çarşamba Kaza olup 119 köyü
9200 hanesi ve 32153 erkek nüfusu vardır. Bu
nüfusu, ile Çarşamba Trabzon vilayetine bağlı
Canik sancağının en büyük kazasıdır. Terme
Çarşambaya bağlı bir nahiyedir.
1870 Trabzon Vilayet Salnamesine göre
Çarşamba Ilçesinde ilçe yönetimi üç meclis
tarafından yürütülüyordu bunlar;
-
Meclis-i idare (idare meclisi) olup
başkanı Kaymakam
-
Meclis-i deavi (davalar meclisi) başkanı
Başkadı
-
Meclis-i daire-i belediye (belediye idare
meclisi) başkanı Belediye Reisidir.
Bu idari yapılanma cumhuriyet dönemine kadar
sürmüştür
1882 Trabzon Vilayet Salnamesine göre
Çarsamba Kazasının taşınmaz malları;
Hükümet Konağı 151 Cami ve
Mescit 1 Türbe 2 Tekke 21 Çeşme 3 Hamam 4 Han
417 Dükkan 251 Değirmen 1812 Fırın 4 Fabrika 2
Köprü 38 Kilise 13 Medrese 147 Müslüman Mektebi
3 Hırsitiyan Mektebi 62 Müslüman Mezarlığı 16
Hıristiyan Mezarlığı vardı.
1892' deki Yönetsel bölümünde Canik sancağı,
Trabzon vilayetine bağlıydı. Bu dönemde Trabzon
vilayetini, merkez sancağı, Canik, Lazistan ve
Gümüşhane sancakları oluşturuyordu.
Canik sancağının toplam 6 kazası sırası ile
şunlardı :Merkez, Bafra, Ünye, Fatsa, Terme ve
Çarşamba. Ladik, Köprü ve Havza bu dönemde Sivas
vilayeti sınırları içerisinde idi. Canik
sancağı,1896 ve 1903' teki yönetsel bölünmelerde
de 1892' deki konumunu korudu.
Canik sancağı, II. Mesrutiyetten sonra
Trabzon vilayetinden ayrılarak bağımsız sancak
durumuna getirildi. Canik bağımsız sancağının bu
dönemde, Merkez (Samsun), Ünye, Bafra, Terme,
Çarsamba ve Fatsa olmak üzere toplam 6 kazası
vardı. Ladik ile Köprü kazaları ise yine Sivas
vilayetine bağlıydı. Canik bağımsız sancağının
yönetsel konumu 1918 degişmedi.
Birinci dünya savasindan sonra 1920 yılında
Ankara hükümeti tarafından görevlendirilen Osman
Ağa, türeyen Rumların ve Ermenilerin dağlarda
teşkil ettiği çeteleri imha etmiş bölgede
emniyet ve asayişi kısmen sağlamış ve bundan
sonra da Çarsamba' ya yerleşim için göçler
başlamıştır.
Çarşamba ilçesi, Trabzon iline bağlı Canik
(Samsun) sancağının ilçesi olarak kurulmuş,
Samsun bağımsız il olunca Samsun iline bağlı
ilçe olarak yönetilmiştir.
Çarşamba belediyesi 1925 yılında kurulmuştur.
Atatürkün Çarşamba'ya Gelişi
Atatürk, harf devrimi nedeni ile 16.09.1924
tarihinde samsuna gelişlerinde Çarşamba' ya
uğradı. Bu esnada da 20.09.1924 tarihinde Samsun
� Çarşamba demiryolunun temelini attı.
24.11.1930 tarihinde Çarşamba' ya ikinci kez,
gelen Atatürk, Türkocağında gençlerle bir sohbet
toplantısı yapmıştır. Ayrılırken Çarşamba
Türkocağı defterine �Çarşamba Türkocağında
tanıştığım gençlik, iftihara layıktır.)
düşüncelerini yazmıştır.
Çarşamba Konulu makaleler
Çarşamba ilçesi kültür varlıkları
Çarşamba tarihi
Çarşamba
tarihi eserler
Çarşamba ilçesi gelenek ve görenekler
Çarşamba ilçesi
iklimi
Çarşamba'yı
Sel aldı
Çarşamba'yı Sel aldı
Çarşamba ilçesi, Samsun
|
