ARSİN

Arsin, Arsen coğ. Trabzon iline bağlı (il merkezine 18 km), doğusunda Araklı ilçesi, güneyinde Gümüşhane ili, batısında Yomra ilçesi ve kuzeyinde Karadeniz ile çevrili ilçe ve ilçe merkezi kent adı (40° 58' 0N, 39° 55' 60E, yükseklik 0 m)

     Fındık, tütün ve mısır başlıca tarım ürün-leri olup, sahilde balıkçılık, yüksek kesimler-de yaylacılık yapılmaktadır.

1959 yılında Trabzon merkezden ayrılarak ilçe statüsüne kavuşmuştur.

Nüfus (2000): 35.863 (şehir 13.038 + köy 22.825)

Belediyeler (4):

1. Arsin

Mahalleleri: Cudibey, Cumhuriyet, Fatih, Gölcük, Güzelyalı, Konak, Nuroğlu, Şankaya, Yalı, Yenimahalle

2. Yeşilce

2000  13.038

1997   8.596

1990   6.705

1985   6.479

1980   6.892

1975   6.557

1970   4.517

1965   4.028

1960   2.498

3. Atayurt

2000   2.528

1997   1.960

1990   2.189

1985   2.227

1980   2.276

1975   2.202

1970   2.839

1965   2.234

1960   1.897

4. Fındıklı (nüfus)

2000   2.430

1997   1.461

1990   2.901

5. Yeşilyalı

Mahalleleri: Fatih mahallesi, Yavuz Selim mahallesi, Cumhuriyet mahallesi

2000   3.887

1997   3.994

1990   3.572

Arsin Köyler (22)

     Karagöz, Rum kaynaklarına dayanarak (Egkylopedia toy Pontikon Ellenismoy I/64), Yunanistan’ın Pella bölgesinde bir köy adı olarak Arseni (Arsenion [40° 43' 03N, 22° 09' 55E]), Erzurum Oltu’da Arseniak adlarını vermiş, ayrıca Amasya Metropoliti Arsenios, Sümela papazlarından Arsenios Soumeliotis adlarını aktarmıştır TYA 84.

     Umur’un Of’ta tespit ettiği Arsen aile adı da dikkate alındığında, köye adını vermiş bir klan olduğu düşünülebilir.

St. Martin, Erzurum ilinin adını “Arzeni er Roum” yani Rum Arzeni olarak kaydetmiştir AMCA II 391.

     Arsen, Arsin, Arzen, Erzin aynı kökenin varyantları olup, bu teorinin gerçekliği du-rumunda, Doğu Anadolu’da bir de Rum ol-mayan, (bir ihtimal Ermeni) bir Arsen daha aramak gerekmektedir.

Ainsworth’un konum belirtmeden ümitsizce verdiği Gharzen adı, muhtemelen Erzincan iline bağlı Paşayurdu köyünün eski adı Har-sin, Harşin (Lat (DMS) 39° 46' 60N Long (DMS) 39° 55' 60E Altitude (meters) 2.149 m) olup, sorulan bu sorunun da cevabı ol-malıdır.  

     Bölgede /a/ sesi ile başlıyan kelimelerin başına /ḫ/ sesi getirilmesi sık rastlanılır bir durumdur: agos > ḫagos gibi.

     Hatay ilinde de Yeşilkent köyünün eski adı olarak, Erzin isimli bir köy adı bulun-maktadır (Lat (DMS) 36° 57' 14N Long (DMS) 36° 12' 8E Altitude (meters) 160 m)

     Bu yönde net bir kayıt olmamasına rağ-men, Arsen kelimesinin, geçmişte, Erzurum ve Erzincan illerinin en azından bir bölü-münü tanımlamak için kullanıldığı ve Roma döneminde kültürel ve siyasi açıdan ikiye ayrıldığı düşünülebilir. Mevki adındaki Rum etnik bir ifadeden çok Roma vatandaşı ya da Rum Ortodoks Kilisesine  dahil anlamın-da algılanmalıdır. Kısacası Ortodoks Rum olan Arsin’le (Erzurum), Ortodoks Hristiyan olmayan Ermenilerin yaşadığı  Arsin (Erzin-can) arasındaki fark, etnik değil, dini olma-lıydı. Rum Arsen’in (Erzurum) sınırının, Trabzon’un Arsin ilçesini içine alacak kadar geniş olmasından çok, bu bölgedeki klan-lardan birinin Trabzon’a yerleşimiyle adını vermesi daha makul görülmektedir. Yine de aksini ispatlayan bir delil elde edilirse sorgu-lanabilir.

·       Erzincan ili (Lat (DMS) 39° 45' 8N Long (DMS) 39° 29' 34E Altitude (meters) 1.192 m) ili (Erzin + can <? van)

·       Bitlis, Erzani (Lat (DMS) 39° 31' 60N Long (DMS) 40° 47' 60E Altitude (meters) 2.118 m)

köy adları aynı kökten türemiş olmalıdır.

     Amasya’da yerel söylencede, Kale-i Bala, Yukarı Kale ve Harşene Kalesi olarak bilinen yapıyı inşa eden Harşen adlı kişi de Arsen adının bir varyasyonu olmalıdır:

“Dirler ki, bunu Harşene’dir yeleyen inşâ,

İtmiş ana, kendi adını sonradan i’tâ,

Yapmış burayı kendisine mesken-i ziba;

Bu kale yüzünde görülür gâr-ı Amasya” AMS 48

Yunanistan’da, Efir bölgesinde, Arsenios adlı bir azizden adını almış bir köy ve Mora yarı-madasındaki Arsini köyünün varlığı son de-rece ilginç olup, bu derece farklı bölgelerde aynı mevki adlarına rastlanması belki Thrak/ Pelasg açılımı ile açıklanabilir.

Arsen, Arsin kelimesinin etimolojisi için Bk. Arşela; Ayrıca Bk. Erzurum

Kaynak: Özhan Öztürk. Karadeniz Ansiklopedik Sözlük.İstanbul. 2005. ISBN: 975-6121-00-9.

Arsin Linkleri

Arsin ilçesi, Trabzon Arsin

 Arsin ilçesi tarih, nüfus, coğrafya