Lazonada Bahar senligi: Pagaralar

Kamil Aksoylu

Lazlardaki bu gelenek sadece eğlence değildir. Bir taraftan iş yapılırken, diğer taraftan çocuklar iş yapmakla eğlenceyi bir arada yaşarlardı.

Eskiden tüm dünyada olduğu gibi Lazona’da da yaşam çok farklı idi. Bütün işler insan ve hayvan gücü ile yapılırdı. Yenilikler tüm dünya insanlarının yaşamında yapmış olduğu değişikliği Lazona’da da yapmıştır.

Lazların geçmişten bu günlere gelen adet, gelenek ve alışkanlıkları vardır. Ben sizlere, artık bu zamanlarda kalmayan, geçmişte çocuklar için önemli bir eğlence kaynağı olan “pagara”lardan söz edip anlatacağım. Çocukluğumda Lazonada mısır tarlalarında pagaralar olurdu. (Pagara: Alevleri büyük ateş) Çoğu yerde mısır tarlalarının yerini çaya bırakması ile artık Lazona’da Pagaralar kalmadı diyebiliriz.

İlkbaharın ilk ayları mart ve nisanda en büyük iş tarlaları belleyip kazımaktı. Mart sonlarında tarlaları sulayan harkların suyu kesilip tarlalar iyice kuruduktan sonra, kıştan beri içeride tutulan hayvanlar da, baharın ilk günleri dışarı çıkarılırdı. Tarlaların bellenip kazılmasında öküzler de kullanılırdı ama çoğunluk bu işleri imece ile yapardı. Tarlalarda iyi ot olurdu ve inekler güzelce karınlarını doyururlardı. İneklerin otlatılmasında çocuklara yardım ettirilirdi. Aylardan beri içeride kalan inekler dışarı çıktıklarında delilikler yaparlardı. İlk günler yeni ayaklanmış danaları ile, otlamaktan çok koşuşurlardı. Çocuklar da inek ve danaların koşuşmalarına eşlik edip peşlerinden koşup dururlardı. Çocuklar böylelikle baharın tadını çıkarırken bir yandan da kazılacak tarlada inek otlatıp otlar zayi edilmezdi

Kazımaya başlanmadan önce tarlalar iyice temizlenirdi. Geçen yıldan kalmış mısır sapları kazma ile kesilip toplanırdı. Bu iş çocuklar için bir oyun sayılırdı. Topladıkları mısır saplarını üst üste yığıp, büyük yığınlar halinde ateş tutuşturulup yakılırdı. Büyük alevli pagaralar olurdu. Çocuklar en büyük kimin pagarası olacak diye aralarında yarışma yaparlardı. Sonradan da pagaranın alevleri üzeriden atlamaca oynarlardı. Alevlerin üzerinden atlarken “auuu…hihihi"; diye bağırırlardı. Lazonada her evin tarlasında beş-altı pagara olurdu. Pagaranın alevleri yükselince, inekler de şaşkın şaşkın bakıp koşuşurlardı. Çocuklar pagara ile ilgili konuşmaları bir-iki hafta bırakmazlardı. En büyük pagara kimin ki idi dilden dile dolaşır, köyde herkes tarafından bilinirdi. Kimi zamanlar da, büyük pagara yakmak için çevre çocukları yardımlaşırdı. Pagara tutuşturuldu mu alevleri karşı ve aşağı mahallelerden görünürdü. O zaman çevredeki tüm çocuklar birikip teker teker üzerinden atlardı.

Lazonadaki bu pagara oyunu, Nevruz geleneğine çok benziyor. Nevruzu yapanlar da alevlerden atlarlar ve atlarken bizimkiler gibi haykırırlar. Yalnız Nevruzda olduğu gibi belli bir gün yoktur, genel olarak nisan (april) ayı içinde yapılır

Lazlardaki bu pagara geleneğinin salt eğlence amaçlı olmayıp bir yandan iş yapıldığını bir kez daha belirtmek yararlı olacaktır. Zira Lazlarda dini bayramlar dışında işler hiç bırakılmaz. Tüm eğlence gelenekleri ya iş saatleri dışındadır yada iş amaçlı yapılan eğlencelerdir.