Ancomah,
Anzomah
Trabzon ili, Of
ilçesinin Baltacı Deresi mevkiinde, denizden tahminen 50 km
içeride dağ eteğinde bulunan, ilk olarak Hasan Umur’un
bahsettiği mitolojik mevki adı. Anlatıya göre, İstanbul Boğazı
açılmadan evvel Ancomah mamur bir şehir imiş, boğazın açılması
üzerine suların çekil-mesiyle denizle ilişkisi kesilince şehir
harap olmuştur.
Baltacı Deresi havzasında yaşayan halka göre, bir zamanlar deniz
kenarında oldu-ğundan gemilerin bağlanması için gerekli demir
halkaların halen görülebildiği söylen-se de bu halkaları gören
olmamıştır.
Umur’a, Ancomah’a en yakın köy olan Divran köyünden bir
arkadaşı, halkı tarafın-dan terkedilen efsane şehre ait
olağanüstü özelliklerinden bahsetmiştir:
“Eskilerimizden işitiyoruz, orada bir şehir varmış. Bu şehrin
süt ihtiyacı kıble tarafında bulunan yaylalardan, hususi
yapılmış boru-lar vasıtasıyla akıtılarak temin edilirmiş” UH3
109.
Bugün bahsi geçen bu mevkiide 30 met-re eninde bir gölet yer
almakta ve halkın inanışına göre göletin dibinde bir hazine
bu-lunmaktadır:
“Sular çekilip de şehir denizden uzak kalınca, memleketin kralı
şehrin kıymeti kalmadığını anlayarak, hazinelerini
saklaya-bilmek için dereye yakın bir sahayı kazdırıp derince bir
yer husule getirdikten sonra kıymetli hazinelerini yerleştirmiş
ve üzerlerine balmumu erittirip döktürmüş, balmumu donduktan
sonra gizli bir su yolu ile mumun üzerine su akıttırıp bir göl
meydana getir-miştir” UH3 109
Hasan Umur, yörede Ancomah hazine-leriyle ilgili anlatılan iki
de masal derlemiştir. Ayrıca Ancomah halkının bölgeden
ayrılışını anlatan bir masalda Gedikoğlu tarafından
kaydedilmiştir:
“Karadeniz sularının çekilmesiyle eski öne-mini yitiren Ancomah
kentinin kralı yakınla-rını yanına çağırıp kararını bildirmiş:
‘Artık burada kalamayız. Başka yerlere göçmemiz gerek’.
Yola çıkmadan önce deniz suları yeniden kabarır da Ancomah
kıyılarını kucaklarsa geri döneriz umuduyla hazine sandıklarını
balmumu hamuru ile sıvayarak kentin orta-sındaki derin çukura
gömmüşler. Baltacı de-resinin en sarp yerinden gizli bir su yolu
açıp bu çukura bağlamışlar. Sandıkların gö-mülü olduğu çukuru
dibi görünmeyen karanlık bir göle dönüştürmüşler. Geri kalan
eşyalarını Dercan adlı öküzün çektiği araba-ya yükleyip yola
girmişler.
Kral: -‘öküz nereye giderse oraya konacağız’ demiş. Günlerce yol
aldıktan sonra Erzincan yakınlarında bir yere çömelince
Ancomah-lılar Tercan kentinin temellerini atmışlar” HG1 121.
İlyas Karagöz, şehrin adıyla Troya’lı kah-raman Antimahos,
Hamilton’un kayıtlarında geçen Ancon (Yeşilırmağın denize
kavuştu-ğu mervkideki liman) ve Yunanistan’da bir mevki adı
olarak Antimahia (değirmentaşı anlamına geldiği iddasıyla)
kelimeleriyle bağlantı kurmakta ve Ancomah adının Yu-nanistan’a
taşındığını iddia etmektedir.
MDK100-101.
• Αντιμάχεια [Lat (DMS) 36° 48' 39N Long (DMS) 27° 5' 59E
Altitude (meters) 154])
Gerçekten’de Ege Denizinde İstanköy (Kos) adasında adı
Andimakhia, Antimá-cheia, Andimákhia, Andemaki, Antimakhia,
Antimachia formlarında kayıtlı bir köy bu-lunmaktadır (sahil
köyü olmayıp adanın tam ortasındadır)
Doğu Trabzon ağzında antimahia keli-mesinin anċimah, ancomah,
ançomah form-larına dönüşmesi kuvvetle muhtemeldir. Platon’un,
Atlantis mitini hatırlatan süt akan borular gibi motifler ya da
Anadolu’da her tarihi mekana yakıştırılan gizli hazine
söy-lentileri bir tarafa bırakılıp, Ancomah sadece bir mevki adı
olarak ele alınırsa, Ege Deni-zinde bir adanın bulunmasına
şaşmamak gerekir. Kolonilerine geldikleri köylerin ad-larını
takmaları bir Yunan geleneğidir ve An-comah’da antik bir
yerleşim olsun veya ol-masın, bu mevkiye bu ismi verenlerin
kök-lerinin, Ege adalarına kadar uzanması muh-temeldir. Büyük
ihtimalle, Of civarında böyle bir şehir hiç bir dönem var
olmamamıştır. Bununla birlikte tek benzeri İstanköy ada-sında
bulunan ve olaganüstü özellikler ya-kıştırılan (yayladan süt
getirlilen borular gibi) bir şehrin yokoluşu ve halkı tarafından
terkedilişinin öyküsü, tıpkı karakonciloz öy-küleri gibi Ege’den
getirilmiştir. Platon’un Critia (s. 108, 113) adlı eserinde adı
geçen, kimi yazarların Platon’un devlet tezini güç-lendirmek
için uydurduğunu ileri sürdüğü, kimilerinin Atlas okyanusunda
izini aradıkları kayıp şehir Atlantis’le benzer motifler
taşı-yan bir mitos’a adını veren Anċomah topo-nominin sadece adı
bile, en eski Yunan ge-leneklerini yaşatıp, Ortaçağa özgü bir
Yunan dialektinin konuşulduğu bölgede varlığı önemli bir
bulgudur.
Atlantis ile İstanköy (Kos) bağlantısı araştırmaya değebilir.
< Antik Yunanca kaynaklarda anti-mahos (αντίμαχος), anti mahi
(αντιμάχιο) “savaşta toplanılacak yer” anlamıyla kayıtlıdır
Homer, Iliad 4.123, 132, 138, II. 12.188
Anç, Anc coğ. Artvin ili, Ardanuç ilçesi, İn-cili Köyünün eski
adı (Lat (DMS) 41° 10' 60N Long (DMS) 42° 7' 0E Altitude
(meters) 1.589 m), KY 43
Kaynak: Özhan Öztürk.
Karadeniz Ansiklopedik
Sözlük. Heyamola yayıncılık, İstanbul. 2005. ISBN: 975-6121-00-9. Sf. 124-5
*Yazarın izniyle Kısaltılarak
aktarılmıştır. Tüm yasal hakları saklıdır ve kaynak gösterilmeden alıntı
yapılamaz.
| 
