Tonya

Tonya, Orta Mahalle coğ. Trabzon iline bağlı ilçe ve batısında Ağırköy, kuzeyinde Melikşah, doğusunda Bicinlik, Karsular, güneyinde Vamenli köyleriyle çevrili ilçe merkezi kent adı (Lat (DMS)  40° 53' 8N  Long (DMS)  39° 17' 26E  Altitude (meters)  1.013 m)

Tonya Nüfus: (2000) 28.107 (şehir 12.666, köyler 15.441)

(1997) 27.010

(1990) 25.790

     1871 Trabzon sancağına bağlı Tonya Vakf-i kebir nahiyesinin nüfusu 15.701 (İslam 15.701; Rum 0, Ermeni 0)

Tonya Belediyeler (2)

1. İskenderli

nüfus:

2000    5.801

1997    5.692

1990    4.730

1985    3.574

1980    2.833

1975    3.013

2. Tonya

Mahalleleri: Büyük, Karşular, Orta, Yenimahalle

nüfus:

2000    12.666

1997    11.716

1990    11.058

1985    12.394

1980    11.059

1975    10.544

1970      9.700

1965      8.200

1960      6.500

Tonya ilçesi Köyler (16)

Tonya Dil: Tonya ilçesi’ nin İskenderli, Sayraç, Tu-ralı, Yakçukur köyleri ile Melikşah, Kozluca köylerinin bir bölümünde  ve Büyük Ma-hallenin (Ahur Köy) özellikle Kesli mahallesi ile Bahadırlı ve Tomaslı mahallelerinin bir kesiminde Trabzon Rumcasının bir dialekti konuşulmaktadır.

     Rumca konuşulan bu köylerde Türkçe i-çinde /ı/ ünlüsünün /u/ ünlüsü ile yerdeğiş-tirdiği görülmektedir:

akıl > akul, yakışmak > yakuşmak gibi; di-ğer ünsüz değişimleri ise diğer Trabzon dia-lektlerindeki gibidir:

/ p > b, c > ċ, ç > ḉ, t > d, k > g, ö> o, ı > í veya i, a > ä, e > ό, i > ύ, k > ḫ /

     Karşular, Yenimahalle, Ortamahalle ve Kaleönü mahalleleri ile Çamlı ve Biçinlik köylerinin ana dili Türkçe olmakla birlikte dialekt olarak yukardaki gruba benzerdir. Karaağaçlı, Hoşarlı, Karasu, Sağrı, Kayacan, Kö-secik ve Kalemli köyleri kendi içinde kimi ayrıntılarda farklılık gösterselerde diğer gruplardan farklı, halkının büyük bölümü Şalpazarı ilçesinden göçerek gelen Çep-nilerin oluşturduğu Çayıriçi köyü ise farklı dialekt özellikleri göstermektedir TS 13-23

Terminoloji: donyä “burda GendỊmύz Dutı˚-namaduk gettuk Donyäa” BR 99/28 (Akçaabat İhtimena)

Kaynak: Özhan Öztürk. Karadeniz Ansiklopedik Sözlük.İstanbul. 2005. ISBN: 975-6121-00-9.