SÜRMENE
Sürmene, Sύrmene
coğ. Trabzon ili, ilçe ve batısında Petekli, doğusunda Gölansa, güneyinde
Muratlı ve Aso köyleri ile çevrili ilçe merkezi kent adı (Lat (DMS) 40° 54'
35N Long (DMS) 40° 6' 21E Altitude (meters) 180 m
Sürmene Nüfus:
(2000) 42.256 (şehir
17.063, köyler 25.193) (1997) 37.786
(1990)
37.044)
Rum
kaynaklarına göre 1912 yılında nüfusu 53.398 olan Sürmene’nin % 16,5’i
(8.804) Rumdu.
Sürmene köyleri 1937
Ağnos (1397)
Aho (1679)
Anaraş (608)
Araklı (2019)
Arhancilo B. (1172)
Arhancilo K. (510)
Arpalı (328)
Aso (789)
Aşa (870)
Avanos (407)
Aymam (108)
Ayven B. (630)
Ayven K. (601)
Baştimar (1022)
Bifera (2070)
Busnak (705)
Canayer (178)
Cimilit (681)
Civra (1490)
Çida (499)
Çiftesu (210)
Evikli maasalarot (422)
Foşa (917)
Gorgor B. (2518)
Gorgor K. (1143)
Halanik (421)
Halilli (610) |
Hamandoz (818)
Haruksa (633)
Holamezara (1265)
Horyan (1059)
Huvra (406)
Kadavul (450)
Kahora (813)
Kalis (372)
Karakanzi (288)
Kemerli (817)
Kilima (955)
Kizirnos (900)
Kolaşa (1121)
Köprübaşı (4210)
Kucera (789)
Kukuda (824)
Kuleli (308)
Kuşluca (618)
Kumanit A. (332)
Kumanit Y. (715)
Lazanat (449)
Linosdaş (246)
Mahora (597)
Mahtala (294)
Makavla (985)
Makrandon (494)
Marcuba (369)
|
Mazuka (431)
Okşoho (1328)
Ortaköy (336)
Os (1119)
Ovya (629)
Pervana (1485)
Pirki (444)
Sargona (325)
Seveho (1244)
Şamayer (598)
Toroslu (707)
Tul (565)
Vadon (575)
Vizera A. (772)
Vizera Y. (560)
Vunit (1633)
Yorakar (1025)
Zaniki (674)
Zavli (823)
Zavzoka (598)
Zifona (918)
Zimla B. (1163)
Zimla K. (1132)
Zimla Kova (1188)
Zikoli (439)
Zol (332)
|
Bir kaç belirgin dizgi hatası dışında, bütün isimler
muhtemel bazı yazım hatalarıyla birlikte, orjinal
resmi kayıtlardaki yazılışlarıyla aktarılmıştır. (
Belge: T.C. Başbakanlık Nüfus Genel Direktörlüğü, 20
İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı, Ankara-1937)
Bıjışkyan notlarında
(1817), Sürme-ne’den gemilerin kendilerini kemiren ufak kurtlardan
kurtuldukları suyu temiz bir liman olduğunu, burada üretilen yağın meş-hur
olduğunu, pamuk ipliği, kenevir ve yunus yağı üretildiğini bildirir PMN
115.
1878 tarihli Trabzon
Salnamesinde ilçe merkezinin Araklı kasabası olduğu kayıtlıdır HB 195.
Şakir Şevket,
Trabzon tarihi adlı eserin-de, 1872 yılında ilçe olan Sürmene’nin Os-manlı
döneminde, Trabzon’un ikinci limanı olup Akçaabat’ta tutunamayan gemilerin
buraya sığındığını ama tekneleri kemiren bir kurt yüzünden fazla
kalamadıklarını bildir-mektedir MG 138. Gerçekten de 1905 Trab-zon Vilayeti
Salnamesinde Trabzon’dan son-ra en çok kayıtlı deniz vasıtasının Sürme-ne’de
olduğu görülmektedir:
|
Liman
|
Pereme |
Çapar |
Mavuna
|
Ufak Gemi |
Büyük Gemi |
Toplam |
|
Trabzon |
84 |
16 |
37 |
318 |
5 |
460 |
|
Akçabat |
|
|
|
165 |
7 |
172 |
|
Of |
|
|
|
33 |
|
33 |
|
Sürmene |
|
|
|
239 |
23 |
262 |
|
Vakfıkebir |
|
|
|
112 |
2 |
114 |
|
Yomra |
|
|
|
27 |
|
27 |
|
TOPLAM |
|
|
|
|
|
1068 |
Terminoloji:
Yöresel dialektte
“hayde e ‘ne-lum Súrme ‘neye” RA 2/a-5 (Rize merkez), Suṟmena RA 41/113
(Çamlıhemşin Aşağı Vi-ce); Sύrmene BR 24/ 57 (Of Küçükhol), BR 33/4 (Sürmene
Arpalı), BR 36/13 (Sürmene Ohşoho), BR 111/13 (Akçaabat Mersin)
Belediyeler (5)
1. Çamburnu
Mahalleler: Kemerli,
Kuşluca, Gökçesu, Kut-lular
nüfus:
2000 3.489
1997 2.551
1990 1.431
1985 2.229
1980 1.268
1975 2.163
1970 1.739
2. Ormanseven
nüfus:
2000 1.309
1997 1.526
1990 2.025
3. Oylum
nüfus:
2000 4.541
1997 3.352
1990 3.359
4. Sürmene
Mahalleler: Aşağıçavuşlu,
Balıklı, Çamlıca, Çarşı, Orta, Soğuksu, Yemişli, Zeytinli
nüfus:
2000 17.063
1997 18.512
1990 12.008
1985 11.408
1980 10.075
1975 8.096
1970 5.938
1965 5.286
1960 3.517
5. Yeniay
Mahalleler: Kuleli, Kumru
nüfus:
2000 6.207
1997 3.460
1990 2.323
1985 1.906
1980 2.135
1975 2.320
1970 2.294
Köyler
(24)
|
Köy adı |
Nüfus
|
İlçe |
İl |
|
Aksu
|
355 |
7 |
45 |
|
Armutlu |
388 |
17 |
55 |
|
Aşağıovalı |
378 |
16 |
54 |
|
Birlik
|
421 |
20 |
58 |
|
Çiftesu
|
98 |
8 |
46 |
|
Çimenli |
219 |
15 |
53 |
|
Dirlik
|
268 |
7 |
45 |
|
Fındıcak
|
508 |
15 |
55 |
|
Gültepe |
228 |
13 |
51 |
|
Güneyköy |
423 |
20 |
58 |
|
Kahraman |
1.007 |
12 |
50 |
|
Karacakaya |
113 |
9 |
47 |
|
Konak |
125 |
15 |
53 |
|
Koyuncular |
303 |
15 |
53 |
|
Küçükdere |
440 |
16 |
54 |
|
Muratlı
|
499 |
4 |
42 |
|
Ortaköy |
182 |
11 |
49 |
|
Petekli |
547 |
11 |
49 |
|
Uzümlü |
258 |
12 |
50 |
|
Yazıoba |
563 |
35 |
83 |
|
Yeşilköy |
390 |
23 |
63 |
|
Yokuşbaşı |
263 |
7 |
45 |
|
Yukarıçavuşlu |
275 |
8 |
46 |
|
Yukarıovalı |
134 |
17 |
52 |
Rize’de bulunan
Surmenati (Bk) köy adıyla ortak bir orijine sahip olmalıdır. Anadoluda,
benzer başka bir köy adı bulun-mamaktadır.
Yunanca suromenos (σουρωμένος)
“ze-hirlenmiş, sarhoş, mest olmuş” kelimesiyle de, Bijişkyan’ın “kışın
birçok gemi buraya sığınır. Su temiz olduğundan burada ge-miler, kendilerini
kemiren ufak kurtlardan kurtulur” kaydı da dikkate alınarak ilişki
kurulabilir.
Daha güçlü bir ihtimal
ise kelimenin Souri + mana formunda iki heceye ayrılmasıdır:
Bk. Hapsamana “Ordu ili,
Gölköy ilçesi’nin eski adı < Yunanca mana (μάννα)
“tohum, hububat; dişbudak ağacı” GRK
Yunanistan’da köy adı
olarak:
·
Surmena, Sourmena
(Lat (DMS) 37° 52' 60N Long (DMS) 23° 45' 0E Altitude (meters) 53 m)
·
Ege Denizi’nde
Samou adasında Sourides (Lat (DMS) 37° 45' 21N Long (DMS) 26° 42' 57E
Altitude (meters) 122 m)
·
Girit adasının
kuzeyinde Souri, Suri (Lat (DMS) 35° 23' 60N Long (DMS) 24° 13' 60E Altitude
(meters) 256 m)
·
Mora
Yarımadası’nda Mana (Lat (DMS) 37° 58' 60N Long (DMS) 22° 31' 0E Altitude
(meters) 1.116 m)
Kaynak:
Özhan Öztürk.
Karadeniz Ansiklopedik
Sözlük.İstanbul. 2005. ISBN: 975-6121-00-9.
| 
