Trabzon Of

Of, Ophius, Solaklı coğ. Trabzon iline bağlı, batısında Sürmene (Civra, Baştımar, Hamandoz, Sargona), doğusunda Hayrat, güneyinde Dernekpazarı, güneybatısında Köprübaşı, kuzeyinde Karadeniz ile çevrili il-çe ve ilçe merkezi kent merkezi adı (Lat (DMS)  40° 57' 0N  Long (DMS)  40° 16' 0E  Altitude (meters)  130 m)

     İlçe dar bir kaya şeridi ve hemen ar-dında yükselen dağlık kesimden oluşmak-tadır. İlçe merkezi, Solaklı Irmağı'nın taşımış olduğu alüvyal yığıntıların kıyıda birikmesiy-le oluşan düz bir alan üzerine kurulmuştur. İlçe merkezi zamanla doğudan batıya doğru genişlemiştir. Solaklı, Baltacı ve Rize ili ile sınır oluşturan İyidere (Kalopotamos) dere-lerinin suladığı köylerde ev ihtiyacını karşı-layacak miktarda patates, mısır, lahana, fa-sülye, ticari ürün olarak  ise çay, fındık ve kivi tarımı yapılmaktadır.

Nüfus: 1486 tarihli Osmanlı Tahrir Defter-leri’nde 20 köy, bu köylerden ayrı 7 hisseli köy ve Kabahor’a dahil 3 köyle birlikte 30 köy ve 1 kaleden oluşmaktadır HB 206.

     1878 (Hicri 1295) salnamesinde kazanın merkezinin Solaklı Kasabası olduğu belirtilmektedir.

     Bıjışkyan notlarında (1817) Of Kasaba-sı’nın, Bayburt’a kadar Çengelistan denilen sarp dağlık arazi de bulunduğunu, yollarının dolambaçlı olduğunu belirtmiş; Of halkının Kaldi (Haldia) menşeli kurnaz adamlar olup, kan davası güttüklerinden, sahte para ba-sacak kadar mahir insanlar olduklarından, ekseriya Rumca konuştuklarından bahset-miştir PMN 116.

     Osmanlı kaynakları 1871 yılında Trabzon Sancağı’na bağlı Of kazasında yaşayan 23.201 (İslam 22.861; Rum 340) kişiden bahsedilmekte, Rum kaynaklarında (Sotiria-dis) ise 1912 yılında 68. 267 olarak geç-mektedir (67.567 Türk, 700 Rum)

     Rum kaynaklarında (NAK 222) bölgenin 17. yüzyılda İslam’a geçtiği buna karşılık bazı köylerin Rumca konuşup gizli Hristiyan olarak kaldığı ve Solaklı Vadisi’nde 45 Kripto Hristiyan köyü (1877) bulunduğu kayıtlı olmasına karşın Tanzimat fermanının ardın-dan patlayan ve gerek Osmanlı gerek Av-rupa siyasetinde şok etkisi yaratan (Bk) “gizli Hristiyanlık”  vakasında Of Kazası’nda bu iddiayı doğrulayan bir gelişme yaşanma-mıştır.

(2000) 78.560 (şehir 25.478, köyler 53.082)

(1997) 66.737,

(1990) 68.525;

Belediyeler (8)

1. Ballıca

Mahalleler: Büyük Mahahle, Merkez Mahal-le, Yavuz Selim Mahallesi

2000    2.817

1997    2.108

2. Bölümlü

Mahalleler: Aksaray, Beylerbeyi, Büyükcami, Emirgan, Fatih, Kartal, Mithatpaşa, Taksim, Yıldız

nüfus:

2000    6.067

1997    4.607

1990    6.128

1985    5.466

1980    4.422

1975    4.562

1970    4.327

1965    3.112

1960    2.685

3. Cumapazarı (kuruluş 1972)

Mahalleler: Reis, Renk, Saray, Serindere, Konak, Yeşiltepe

nüfus:

2000    3.879

1997    3.191

1990    3.044

1985    2.648

1980    1.863

1975    2.312

4. Eskipazar

nüfus:

2000    2.096

1997    2.086

1990    1.571

1985    1.713

1980    1.736

1975    1.587

5. Gürpınar

Mahalleler: Esentepe/Yenimahalle, Tepeba-şı, Fatih, Güneyce, Merkez

nüfus:

2000    3.678

1997    4.095

1990    3.462

1985    3.019

1980    3.149

1975    3.181

6. Kıyıcık

Mahalleler: Hacı Kutlu, Merkez, Yeni Mahal-le

nüfus:

2000    5.797

1997    4.639

1990    3.437

7. Of (kuruluş 1874)

Mahalleler: Cumhuriyet, Çamlı, Çamlıtepe, İrfanlı, Kaban, Soğukpınar,  Sulaklı, Yeni mahalle

nüfus:

2000    25.478

1997    22.592

1990    14.948

1985    11.018

1980     4.307

1975    10.376

1970     6.680

1965     3.508

1960     2.160

8. Uğurlu (kuruluş 1967)

Mahalleler: Cumhuriyet, Değirmendere, Gündoğdu, Kurtuluş, Merkez, Nazarlı

nüfus:

2000    5.242

1997    4.863

1990    4.822

1985    2.532

1980    3.107

1975   2.942

Köyler (55)

< Etmimoloji için  (Bk) Yunanca Ofiussa

Ofiussa tar. Antik Çağda, Marmara Deni-zinde, Mysia açıklarında (Propontis) küçük bir ada adı (muhtemelen bugünkü Avşa A-dası olup daha sonra Afusia > Avşa ve Panagia adlarıyla da anılmıştır):

“Insulae in Propontide ante Cyzicum Ela-phonnesus, unde Cyzicenum marmor, eadem Neuris et Proconnesus dicta. Se-cuntur Ophiusa, Acanthus, Phoebe, Sco-pelos, Porphyrione, Halone cum oppido, Delphacie, Polydora, Artacaeon cum oppido (Propontis’teki adalar, Kyzikos mermerinin çıktığı Elapohonnesos, buna Neuris veya Proconnesos’da denir. Daha sonra Ophius-sa, Akanthus, Phobe, Scopelos, Porpyri-ene...)” Plinius Nat. Hist. V. xliv, 151.

Aynı zamanda Doğu Akdeniz’de bulunup bugün İspanya’ya ait olan adalardan biri-sine antik çağda Yunanlıların verdiği isimdir: Kromioussa (Menorca), Meloussa (Mallor-ca), Ophioussa (Formentera), Pytioussa (I-biza). Daha geç dönemlerde Kartacalı ko-lonistler Yunanca adları kendi dillerinden olanlarla  değiştirmiştir.

Ege Denizi’nde bulunan ve bol miktarda yılan bulunan Rodos Adası’na tarih  boyunca takılmış adlardan birisi de Ophioussa’dır (diğer isimleri: Elaphousa, Asteria, Makaria, Telchinia, Attavyria)

Antik çağda Kıbrıs Adası’nın adı da Ofiusa olarak geçmektedir (Ovid, Methamorphoses 10. 229)

Yine Ege Denizi’nde Kyklades adalarından birisi olan Tinos’un (Lat (DMS) 37° 31' 60N Long (DMS) 25° 10' 0E Altitude (meters) 0 m) antik çağda bilinen adları Ophioussa (ada yılanlarla doluydu) ve Hydroessa (içme suyu boldu) idi.

< Antik Yunanca Ofiusa (Οφιουσσα) Pliny iv. 44 ve Ofioesa (Οφιόεσσα) “Yılanlarla dolu; mecazi olarak kötü yürekli, güve-nilmez insanlarla dolu” GRK

Ofiussa toponimlerinin tümünün ada olması dikkat çekicidir. Antik çağda kullanılan tek Ophis topnimi ise Arkadya’da bir nehrin adı dır (Pausanias, Description of Greece 8. 8. 4). Karadeniz yerleşimlerinin adlarını vadisi ve ağzında kurulduğu derelerden alma gele-neği akla getirildiğinde Of ilçesinin adını Ophis adlı yılankavi kıvrımlara sahip  dere-sinden aldığı düşünülmelidir.

Kaynak: Özhan Öztürk. Karadeniz Ansiklopedik Sözlük.İstanbul. 2005. ISBN: 975-6121-00-9.