Sinop Halk edebiyatı, atasözleri, türküler

Özel Arama

Sinop, Orta Karadeniz Bölgesi'nde, Anadolu'nun en kuzey ucunu oluşturan bir yarımada üzerinde bulunmaktadır. Geçiş yolu olmaması nedeniyle ilin kıyı kesimlerinde başka kültürlerle çok fazla etkileşim olmamasına rağmen iç kesimlerde, yani Kastamonu, Samsun ve Çorum illeriyle sınır olan bölgelerde kültürel etkileşim kendisini göstermektedir.

1214 yılına kadar Roma ve Bizanslıların elinde olan, bu yıldan sonra Türklerin eline geçen Sinop'a 19. yüzyıldan itibaren Kafkasya'dan göçen Abazalar, Çerkezler ve Borçka tarafından gelen Gürcüler yerleştirilmiştir. Sinop'ta, bu etnik grupların ve mübadeleye kadar burada yaşayan Rumların da etkisiyle zengin bir kültürel doku oluşmuştur.

Halk Edebiyatı

Folklorun önemli konularından birisi olan halk edebiyatı alanında yörede yapılmış derlemeler sonucu tespit edilmiş ürünlerden atasözleri, maniler ve bilmecelerden örnekler şunlardır :

Atasözleri ve Deyimler

- Aç köpek kurttan korkmaz.
- Ağustos ayında yatan öküzü zemheride bökelek tutar.
- Ana baba evlat için, evlat kendi başı için.
- Atın gayarsızından, erkeğin ayarsızından, kadının hayasızından kork.
- Beğenmeyen kişi eline alır işi.
- Buğday ile koyun, kalanı oyun.
- Can gövdeye yük olmaz.
- Danışan dağı aşar.
- Dibini görmediğin suya taş atma.
- Dostun attığı taş baş yarmaz.
- Er eken bol alır, er giden yol alır.
- Eti ciğer eden de avrat, ciğeri et eden de.
- İşin biter aşın biter.
- Konuğun şaşkını köşeye oturur kış günü.
- Ocakta tek odun düşünür, iki odun konuşur, üç odun tutuşur.
- Oğlanın adı memiş, gurbette kazanmış gurbette yemiş.
- Tarlayı dizle, tohumu gizle.
- Yazlık zor olur, güzlük bol olur.
- Yüz yüzden, göz gözden utanır.
- Zengin arabasını dağdan aşırır, fukara düz yolda şaşırır.

Maniler
Bahçenin kapısını
Bir vuruşta açarım
İstet beni sevdiğim
Vermezlerse kaçarım Pınarın başındayım
On dört yaşındayım
On dört yaşımdan beri
Kız senin peşindeyim
Deniz üstü makara
Bal mı kattın şekere
Nasıl meyil vereyim
Vakti geçmiş bekâra Dama çıktı bir güzel
Damın etrafın gezer
Üstündeki elbise
Kendinden de güzel
Dağdan kestim kereste
Kuş besledim kafeste
Dediler garip hasta
Yetiştim son nefeste Ey yerleri yerleri
Ne tatlıdır dilleri
Gene oyuna çıktı
Şu Sinop'un güzelleri
Elifin hecesi var
Gündüzün gecesi var
Seversen kızları sev
Gelinin kocası var Arzuhal attım suya
Kapıldım bir arzuya
Düşürdün haydut gibi
İşte beni pusuya

Bilmeceler

- Uzun boylu, arap başlı. (Çivi)
- Uzun oluk bu mudur, içi dolu su mudur. (Yayık)
- Allah yapmış yapısını, demir açmış kapısını. (Kabak)
- Dışı kazan karası, içi peynir parası. (Kestane)
- Dal ucunda düğmecik. (Damla)
- Sık ormanda bakal oynar. (Mekik)
- Beş oğlum var, yonga çıkarmadan ev yapar. (Çorap çubuğu)
- Sarı öküzün yattığı yerde ot bitmez. (Ateş)
- Uzun kuyu, kümbür kümbür suyu. (Yayık)
- Dört eğri, bir doğru. (Boyunduruk)

- Çın çın çekirge misin
Akçacık yumurta mısın
Hanımlar gezmeye çıkmış
Sen daha burada mısın. (Nergis)

- Mini mini minare,
Minarede kanarya,
Kanaryada balık,
Balığın ucu yanık. (Gaz lambası)

Halk Oyunları

Yöre çalgıları davul, zurna, tef, bağlama, mızıka, tulumdur. Oyunlar karşılama türündedir.

Yörede oynanan oyunlar şunlardır: Ayancık Eymeleri, Ayancık Çiftetellisi, Muhtar, Karasuda Pazar Var, Munise, Boyabat'ın Pirinci, Derelerde Kuşburnu, Boyabat Çiftetellisi, Gürcü Horonu ve Tütün'dür.

Türküler

- Sinop Tabyaya Yakın - 1987 yılında derlenmiştir.
- Tabaklı'nın Deresi - Ahmet TUFAN tarafından derlenmiştir.
- Muallim - Ahmet TUFAN tarafından derlenmiştir.
- Ezelidir Deli Gönül Ezeli - Burhanettin TUNÇ tarafından derlenmiştir.
- Cimdallı (Arabayı Koşalım) - Ahmet TUFAN tarafından derlenmiştir.
- İp Attım Ulaş Diye - Nida TÜFEKÇİ ve Güven YAPAR tarafından derlenmiştir.
- Bizde Gelin Almacıya Hoş Geldin Derler - Burhanettin TUNÇ tarafından derlenmiştir.
- Entere Aldım Kırk Beşe - Muzaffer SARISÖZEN tarafından derlenmiştir.
- Kumkapının Kilidi - Muzaffer SARISÖZEN tarafından derlenmiştir.
- Ak Bakraçlar Susuz Galdı - Ferruh GÜVEN tarafından derlenmiştir.
- Adanın Burnunu Duman Bürüdü - Burhanettin TUNÇ tarafından derlenmiştir.

Diğer türküler ise şunlardır : Tin Tin Tini Mini Hanım (Şeftali Ağaçları), Karasuda Pazar Var, Ayancık Eymeleri, Derelerde Kuşburnu, Efe Alayı, Yemenim, Bük Dibinde Yatarım.
Tin Tin Tini Mini Hanım Ayancık Eymeleri
Şeftali ağaçları
Tüylü çiçek başları
Yaktı yandırdı beni
Yarin hilal kaşları

Tin tin tinin mini hanım
Seni seviyor canım


Bahçelerde ibrişah
Boyu uzun kendi şah
İki gönül bir olsa
Ayıramaz padişah

Nakarat

Bahçelerde kereviz
Biz kereviz yemeyiz
Bize Sinoplu derler
Biz güzeli severiz

Nakarat