Samsun
Samsun
coğ. Orta Karadeniz bölgesinde, Karadeniz kıyısında yer alan, doğusunda
Ordu, güneydoğusunda Tokat, güneyinde A-masya, güneybatısında Çorum,
batısında Çorum illeriyle çevrili il ve il merkezi kent adı (Lat (DMS) 41°
17' 12N Long (DMS) 36° 19' 48E Altitude (meters) 15 m)
Milet’li Yunan
kolonistlerin MÖ 7. yüzyılda kurdukları (Bk) Amisos, muhtemelen daha
öncesinde de yerleşim merkezi olarak kullanılmaktaydı.
Hititler döneimde
Kaşka adı verilen bir halkın yurdu olan Samsun, MÖ 3. yüzyılda Pontus
Krallığının, MS 1. yüzyılda Roma İm-paratorluğu’nun, MS 13. yüzyılın
başlarında Trabzon İmparatorluğunun, Moğolların, Per-vaneoğulları’nın, 14.
yüzyılda Eretna Beyliği ve Kadı Burhanettin Devleti’nin egemen-liklerinin
ardından, 1428 yılında Osmanlı İm-paratorluğu topraklarına eklenmiştir.
Kudüs patriği
Dositheos, 1681 yılında Samsun ilinde bir tek Hristiyan bile yaşamadığını
bildirirken, muhtemelen Kadıköy’ü kastederek civarındaki bir Hristiyan
kö-yünden bahsetmektedir (Samsunidis, 1982)
1813 yılında İngiliz
seyyah Kinneir Samsun’da sadece Türklerin ikamet ettiğini yazmış, yalnızca
komşu köylerde Hristiyan-ların bulunduğunu bildirmiştir NAK 213.
Bu tanıklıklar
doğruysa, Samsun’un yerli halkının tamamı 16. yüzyıl öncesinde tam-amen
İslam olmuş olmalıdır. Rum kaynak-ları Samsun Rumları’nın Kapadokya’dan
ge-lerek bölgeye yerleştiğini yazmaktadır. İon-nidis 1870’de kentte
Kapadokya kökenli 150 aileden bahsetmektedir.
Rumlar, Tanzimat
Fermanı’nın (1838) ardından, bölgeye Gümüşhane ve Kapadok-ya’dan gelerek
yeni mahalleler kurmuşlar-dır NAK 214.
1869’da geçirdiği
büyük bir yangının ardından kent yeniden inşa edilmiştir.
I. Dünya Savaşı’nın
ardından Rumlar’ın yoğun yaşadığı (Bk) Bafra bölgesinde kanlı çatışmalar
yaşanmıştır. Mondros Mütare-kesi’nin ardından (30 Ekim 1918) İngizliler
kente askeri birlik çıkarmışlarlardır. İtilaf Devletleri’nin Anadolu’nun
doğu ve kuzeyindeki karışıklıkların sürmesi durumunda bu yörelerin işgal
edileceğini bildirmeleri üzerine, 9. Ordu müfettişliğine atanan M. Kemal
sorunu çözmek amacıyla 19 Mayıs 1919’da Samsun’a gönderilmiştir.
Gerek Samsun,
gerekse Bafra’lı Rumlar, Ordu’nun doğusunda yaşıyan Laz’lardan ve Giresun’un
güneydoğusu’nda yaşıyan Türk-menlerden fizyonomik özellikler açısından
belirgin bir şekilde ayrılmaktaydılar.
Cumhuriyet’in
ilanından sonra Yunanistan’dan gelen önemli miktarda Müslüman mübadil kente
yerleştirilmiştir.
Bk. Amisos, Bafra
Kaynak: Özhan Öztürk.
Karadeniz Ansiklopedik
Sözlük.İstanbul. 2005. ISBN: 975-6121-00-9.
*Yazarın izniyle Kısaltılarak
aktarılmıştır. Tüm yasal hakları saklıdır ve kaynak gösterilmeden alıntı
yapılamaz.
| 
