Geleneksel Karadeniz
kıyafetleri
“Yüzyıllar
boyunca Anadolu’nun Ünye’den Hopa’ya kadar
uzanan Karadeniz yalısı halkının gemicilik ile
geçinenleri ile yalı boyu gerisindeki dağlı
köylülerin kendilerine has bir kılık ve kıyafeti
ola gelmişti; baştan ayağa kapkara gayetle tipik
bir giyim kuşam olup “Laz Kıyafeti”
diye
anılagelmiştir. XVI. Ve XVII. Yüzyıllarda korsan
ve dağ haydudu kılığı iken giderek o yalının
bütün gemicileri ile dağ köylülerinin sırtında
görülmüştür. Başa, üstlüğe bağlanmayan müstakil
kara bir kukuleta geçirilir; “Başlık”, “Kara
Puşu” veya “Kukula” isimleri ile anılır; bu
kukuletanın gayetle uzun iki ucu, kukuletanın
üstünden sarık gibi dolanarak uzun kulaklı bir
düğümle bağlanır; o düğüm kulakları kukuletaya,
başlığa kendine has bir manzara verir. Sırta,
gömlek ve mintan üstüne bir kara cebken giyilir;
bu cebkene “Yelek” de denilir; uzun kollu olup
kolların üst kısmı dar, alt kısmı geniş, hatta
bazan yırtmaçlı olup yenler bilek üstüne kolayca
kıvrılır. Cebkenin göğsünde bazan sağlı sollu
iki fişeklik-ceb yapılır. Kışın cebkenin altına
ve mintanın üstüne omuzdan ilikli kara bir
zıbın-yelek giyilir; cebkenin önü bu zıbın-yelek
üstüne kavuşuk kapanır. Bacaklara “Zıbka”
denilen kara bir potur giyilir, buna “Laz
Poturu”, “Laz Donu” da denilir; Zıbka bir iç
donu üstüne giyilir ve iç donu gibi bele uçkur
ile bağlanır; kalçadan ayak bileğine kadar
bacağa sımsıkı yapışır, fakat ağı körüklüdür;
yüze yakın kırma ile yapılan bu körüklü ağ,
zıbka giymiş kimsenin bacaklarına, tamamen
çıplak bir insanın bacak hareketindeki mutlak
serbestiliğini temin eder; zıbkalı bir gemici
veya dağlı dilediği gibi koşar, zıplar, atlar,
tırmanır. Bele karaya boyanmış hafif bir pamuk
kuşak sarılır; kuşağın üstüne geniş bir meşin
kemer bağlar; bu kemerin, gümüşden yapılmış
yaprakcıklar, dilcikler halinde sarkıtılmış bir
sıra süsü vardır. Hallice olanlar beş altı kolan
halinde uzun bir gümüş saat kösteği takarlar;
boyundan geçme bu uzun kösteğin ucundaki iri bir
koyun saati kuşakda muhafaza edilir. Gemiciler
yazın daima yalın ayak olurlarr, karaya çıkar
iken ayaklarına Çapula denilen, kendilerine
mahsus ayakkabılarını giyerler; kışın ayağa yün
çorap giyilir. Dağlılar ise kış ve yaz
ayaklarına “Salenk” giyerler, Salenk hem mest
hem çizme, Çapula gibi bu yalı halkına mahsus
bir ayakkabıdır. Başlık-Kukula, Zıbın-Yelek,
Cebken-Yelek ve Zıbka kara çuhadan, bazan kalın
ve yüzü parlak saten-bezden yapılır; ve hepsi
yine kara şeridden zırhlarla süslenir.”
Kaynak: Reşat Ekrem Koçu, Türk Giyim Kuşam ve Süslenme
Sözlüğü
Trabzon'lu kentli kadın 20.yüzyıl
başları
Geleneksel Laz - Karadeniz kadın kıyafeti
(Ordu
-Giresun - Trabzon - Rize merkez ilçeleri, Doğu Trabzon ve Batı
Rize sahil ilçeleri)
Tepelik, Tapla, Koursi
Şehirli kadınların başlarına iliştirdikleri, bir süs eşyası olup
3 çeşitti
1) Gümüş disk şeklinde
2) Altıntellerle işlemeli
3) Üzerinde altın paraları olana tepelik
Kondogoun
Yakası kürklü ceket olup yaşlı kadınlar tarafından giyilirdi
Kamis
Krem rengi feretikodan dikilen bir çeşit kadın gömleği olup
Zibun'un içine giyilirdi.
Fota, Peştemal, Dolaylık
Fota veya yaygın adıyla peştemal köylerde yaşlı, genç tüm
kadınlar tarafından giyilirken, şehirde sadece yaşlı kadınlar
tarafından giyilmekteydi.
Peştemal rengi
aynı zamanda takan kadının mensup olduğu bölgeyide
simgelemektedir.
Sürmene (Kırmızı -
Siyah) Rize (Turuncu - Siyah) İnebolu -
Trabzon merkez arası
Keşan
Cumhuriyet döneminin ardından
yaygınlaşmış bir başörtüsü çeşidi olup Ordu'nun doğusunda sahil
boyunca yaygın olarak günümüzde bile kuullanılmaktadır.
Kadife
Kadifeden dikilmş, kenarları
işlemeli yelekti; zibunun üstüne giyilirdi. Yerine kolsuz olan
fermene (yelek) de giyilirdi
Tarapuloz, Trabzlus
İpek veya ketenden dokunmuş bele bağlanan bir çeşit kemer olup
sade ve motifsiz olanları erkekler tarafından da kullanılırdı.
Lahor
Lahor isimli bir şehirden ithal edildiğinden bu isimle anılan
kalın ketenden bir kumaştı. Günümüzde Maçka ve civarı yerli
üretim Lahor (?)lar, kuşak veya dolaylık adı altında halen daha
kadınlar tarafından giyilmektedir.
Zibun
Zibun (Elbise) Boyundan ayakbileğine kadar uzanan bir elbise
olup fermenenin altına giyilir, önüne fota (peştemal) veya kuşak
bağlanırdı. Kumaşın rengi, işlemeleri, düğme sayısı hatta kesimi
yöreden yöreye değişmekteydi.
Trabzon merkez
Giresun
Maçka ve civarı
Karadeniz kadını geleneksel takı ve
süsler
Ayrıca Oku
Karadeniz Bölgesi Geleneksel Giyim-Kuşamı
Trabzon
Şalpazarı geleneksel kadın kıyafetleri
| 
