Doğu Karadeniz’de Kırsal Mimari
Karadeniz’in çağrısı dünyaya yayılıyor
Ali Konyalı’nın fotoğraflarıyla gerçekleşen “Doğu Karadeniz’de Kırsal Mimari” adlı sergi İstanbul’dan sonra şimdi de yurtdışında dolaştığı bütün ülkelerde görenleri etkiliyor
Her şey bundan birkaç yıl önce Milli Reasürans Sanat Galerisi Küratörü Ameli Edgü’nün sadece gezi amacıyla arkadaşlarıyla Doğu Karadeniz seyahatine çıkmasıyla başladı. Samsun’dan başlayıp Ordu, Trabzon, Artvin’e kadar gittiler. Bu benzersiz yolculukta yaylalara çıkıp, köy evlerinde taze mısır ekmeği yiyip çay içtiler. Yağmur altında yürüdüler, doğayı içlerine çektiler. Heyecanla başlayan yolculuk dönüş yolunda hüzne dönüştü. Çünkü gördüklerini unutamadılar. Milli Reasürans bünyesinde Karadeniz’in çağrısına kapılıp bir sergi ve kitap hazırlamaya karar verildi. İş bölümü okumalar ve yolculuklarla başladı. Ali Konyalı fotoğraf çekimleri için bölgeye yedi kez gitti. Karadeniz Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi öğretim üyesi Yrd. Doç. M. Reşat Sümerkan’ın yönlendirmeleriyle önemli yerleşme noktalarına ulaşıldı. KTÜ Mimarlık Fakültesi öğretim üyesi Prof. Şengül Öymen Gür de bölge mimarisinin kültürel bileşenlerini araştırdı. 27 Haziran-15 Temmuz 2005 arasında Milli Reasürans Sanat Galerisi’nde ‘Doğu Karadeniz’de Kırsal Mimari’ sergisi gerçekleşti ve kitap hazırlandı. Sergi daha sonra Saraybosna’ya gitti, ardından Lyublyana’ya… Sırada Tiflis, Litvanya, Estonya, Latviya, Finlandiya, Almanya ve Hollanda var. Projenin bilimsel yönetmeni Prof. Dr. Afife Batur bu çalışmanın önemini şöyle özetliyor; ‘Bu az bilinen çevrenin ne kadar önemli bir kültür, mimarlık, yapı geleneği, yaşam modelleri barındırdığını inceleyip öğrenmeli ama asıl görüp topladıklarımızı kaybolup gitmeden kamuoyu ile paylaşmalıydık.” Milli Reasürans Sanat Galerisi şimdi de ikinci Karadeniz sergisi üzerinde çalışıyor. Yeşilin arasına gizlenmiş köy evleri, tarihi konakları, cami ve kiliseleri, köprüleri, dereleri, çaylarıyla Doğu Karadeniz orada, bizi bekliyor.
Taş zemin üstünde ahşap yöre evleri
Doğu Karadeniz bölgesine özgü dağınık yerleşme modelinde evler, yamaçlarda çoğu zaman aile ölçeğinde birkaç evlik gruplar halinde ve bazen birbirinden bir iki kilometre mesafede konumlanır. Patikalardan yürünüp evlere ulaşıldığında zorluk unutulur ve asıl heyecan verici olan görüntülerle karşılaşılır. Kırsal mimarinin alışılagelmiş gösterişsiz ve alçakgönüllü boyutları, burada yerini kent konağı ölçeğine bırakmıştır. Özgül bir duvar dokusu kendini gösterir. Yamacın eğimine uyarak arkada iki katlı, yamaç yönünde üç katlı bazen dört katlı olan konut, kaba yonu taştan bir zemin üzerinde yükselir. Üst katlar ahşap çatkılıdır, yöre dilinde ‘dolma duvar’ denilen ahşap bir karolaj içine yerleştirilmiş taş dolgu tekniğinde örülü çevre duvarlarıyla yapılmıştır. Koyu renkli ahşap karolaj ve içine oturtulmuş yöre taşlarının ton farklarıyla ortaya çıkan ebruli renk dokusu, bu yapıları sıradışı yapar. Kare doku, yerini bazen üçgenli çatkıya bırakır. ‘Muska’ olarak adlandırılan ve bölgenin doğu kesiminde daha çok kullanılan dokuda, bu kez küçük taşlar dolgu malzemesidir. Bölgenin doğu kesiminde tümüyle ahşaptan yapılmış örnekler çoğunlukta.
Doğu Karadeniz’de Nerede Kalınır?
ARTVİN Otel Peronti: Hopa’daki üç yıldızlı otelde, tek kişilik oda kahvaltı fiyatı 60 YTL. Tel: (0 466) 351 76 63
Cam Yuva Pansiyon: Yaylalar Köyü’ndeki pansiyonda kişi başı günlük konaklama yarım pansiyon 25 YTL, tam pansiyon 35 YTL. Tel: (0466) 832 20 01
RİZE Dedeman Rize: Dört yıldızlı otelde tek kişilik oda kahvaltı fiyatı 55 dolar. Tel: (0464) 223 44 44 Asnur
Otel: Şehir merkezindeki üç yıldızlı otelin kişi başı oda kahvaltı fiyatı 45 YTL. Tel: (0464) 214 17 51
TRABZON Büyük Sümela Oteli: Beş yıldızlı otelde kişi başı konaklama ücreti kahvaltı dahil 75 YTL. Tel: (0462) 512 35 40 Otel
Nokta: Pansiyon gibi hizmet veren tesiste, kahvaltı verilmiyor. Konaklama ücreti 15 YTL’den itibaren başlıyor. Tel: (0462) 326 11 61
