Karçkal Manastırı Alabalık Köyü
Rahip Grigor Kanzda tarafından VIII. yy.’ın sonunda Bagratlılar Döneminde kurulduğu o döneme ait yazılı kaynaklardan anlaşılmaktadır. Yer yer tahrip olmasına rağmen halen ayakta olan yapı, herhangi bir amaç için kullanılmamaktadır. Alabalık Köyü’nün (Veranabağ) Dere Mahallesi (Ahalt) sınırları içerisinde, meskun mahalden uzak, oldukça meyilli arazi üzerinde yükselen kaya kütlesi eteğine, mimari beceri ve zorlamalarla inşa edilen yapı, sadece kiliseden ibarettir.
İşhan-Dağyolu Manastırı Dağyolu Köyü
Karçhal Manastırı Alabalık Köyü
Yusufeli ilçesine bağlı İşhan köyü içerisindedir. Kiliseye, Oltu güzergahı üzerinden Artvin-Erzurum bağlantılı devlet karayolunun 92. km.sinden kuzey yönüne ayrılan 7 km.lik yol ile gidilmektedir. Yapı, ilk kez VII.Y.Y. ın ortasında inşa edilmiştir. Zamanla yıkılan ilk yapının yerine 951 tarihli el yazmasına göre; IX.Y.Y.ın ilk yarısında, Bagratlıların yönetim döneminde Rahip Saba’nın önderliğinde bu günkü manastır kurulmuştur. Yapı, kubbeli bazilikal plan tipindedir. Güneybatıda Meryem Ana Şapeli bulunmaktadır. Kiliseye, Artvin’den veya Yusufeli İlçesinden araç kiralanarak veya Yusufeli ilçesinden kalkan köy servisleri ile ulaşım sağlanabilir.
Bağcılar Manastırı
İşhan-Dağyolu Manastırı Dağyolu Köyü
Köyün girişindeki meyilli arazinin düzeltilmesi sonucu elde edilen alan üzerinde kurulan manastır; kilise , şapel ve diğer yapılardan oluşmakta olup, zamanımıza oldukça harap bir şekilde ulaşmıştır. Artvinden kiralanacak bir araçla veya köy servisleriyle ulaşım sağlanabilir.
Pırnallı (Porta)Manastırı (Bağlık Mezrası)
Artvin Merkez ilçeye bağlı Pırnallı köyünün Bağlık mevkiinde bulunmaktadır. Kral 1. Aşot’un torunu Prens Khaouli tarafından 896-918 tarihleri arasında yaptırılmıştır. Bir çan kulesi, bir şapel ve bir çeşmeden oluşmaktadır. Manastırın yerleşim planına bakıldığında Tao Klarjheti bölgesinin o dönemlerdeki en önemli kültür ve dini merkezi olduğu anlaşılmaktadır. Manastıra, Artvin-Şavşat karayolunun 30 ncu km.sinden sonra 5 km.lik yaya patika yolla ulaşılmaktadır.
Hamamlı Manastırı (Kilise-Camii) Hamamlı Köyü
Manastır, kilisede bulunan kitabelere göre, İberya Kralllığı’nın 945-958 tarihleri arasında krallık yapmış olan Sumbath tarafından mimar Gabriel’e yaptırılmıştır. XIV. yy.’a kadar manastır olarak faaliyetini sürdüren yapı, XVI. yy.’da camiye dönüştürülmüştür. 1958 yılında kısmen tamir geçirerek, son şeklini almıştır. Halen Hamamlı Köyü’nün camisi olarak işlevini devam ettirmektedir.Artvin’den kiralanacak bir araçla veya köy servisleriyle ulaşım sağlanabilir.
Cevizli Manastırı Cevizli Köyü
Şavşat ilçesi Cevizli köyünde olup İlçe merkezine 14 km. uzaklıktadır. Yapı, 899-914 yılları arasında bölgeye hakim olan Bagratlı Prenslerinden Aşot Koukhi döneminde yaptırılmıştır. Kiliseye, Artvin’den veya Şavşat İlçesinden araç kiralanarak veya Şavşat ilçesinden kalkan köy servisleri ile ulaşım sağlanabilir.
İbrikli Kilisesi İbrikli Köyü-Fındıklı Mahallesi
Borçka ilçesine 20 km. mesafedeki İbrikli köyündedir. Ortaçağ dönemi Bagratlı eserlerindendir. Kiliseye, Artvin’den veya Borçka ilçesinden araç kiralanarak veya Borçka ilçesinden kalkan köy servisleri ile ulaşım sağlanabilir.
Altıparmak – Barhal Manastırı (Kilise Camii)
Yusufeli İlçesi Altıparmak köyündedir. 973 tarihinde yazıldığı bilinen Parhal İncili ne göre manastır, Vaftizci Yahya adına Bagratlı Krallarından II. Bagrat (958-994) döneminde inşa edilmiştir. Kilise, yontma taş ve kesme taştan yapılan kiremitlerden çatısı bağlanmış, harçsız bir zemine dayanmadan Lambalı üç nefli bazilikal planda yapılmıştır. Yusufeli ilçesinden 30 km.lik yolla gidilmektedir. Kiliseye, Artvin’den veya Yusufeli İlçesinden araç kiralanarak veya Yusufeli ilçesinden kalkan köy servisleri ile ulaşım sağlanabilir.
Tekkale-Dörtkilise Manastırı Tekkale Köyü Mezrası
Yusufeli ilçesinin 4 km. güneybatısında Tekkale köyünde olup, köyden 7 km. sonra mezra yolu üzerinde bulunmaktadır. Manastırın 9. y.y.da Gürcü Kralı David tarafından yaptırıldığı, yapı topluluğuna bakıldığında bir Rahibe Okulu olduğu anlaşılmaktadır. Manastır; çan kulesi, yemekhane, seminer odası ve şapelden oluşmaktadır. Kilise, plan açısından Barhal kilisesine benzemektedir. Yöredeki Ortaçağ dönemi manastır oluşumunu en iyi biçimde yansıtmaktadır. Kiliseye, Artvin’den veya Yusufeli İlçesinden araç kiralanarak veya Yusufeli ilçesinden kalkan köy servisleri ile ulaşım sağlanabilir.
Artvin (Livana) Kalesi
Ortaçağ’da yörede yaşayan Hıristiyan medeniyetince, yani Bagratlılar tarafından X.yy.’da (M.Ö. 937 Bagratlar) kurulmuş olmalıdır. Stratejik konumu itibariyle Osmanlılar zamanında temin edilerek kullanılmıştır.
Şavşat (Satlel) Kalesi
Bagratid Krallığı kalelerine olan benzerliği de dikkate alındığında kalenin, günümüze ulaşan şekliyle IX.yy.’da kurulmuş olduğu söylenebilir. Bundan sonra bir zaman Atabeklerin; XVI.yy.’da Osmanlıların eline geçen kaleden, XVII. yy.’ın ortasında bölgeyi dolaşan ünlü seyyahımız Evliya Çelebi “Ocaklık olarak idare edilebilir. Şavşadistan içinde sarp bir yerdir.” diye bahsedilir.