Ardanuç coğ. Artvin ilinde, doğuda Arda-han, güneyde Erzurum, batı ve kuzeyde merkez ilçe, kuzey ve kuzeydoğuda Şavşat ilçesiyle çevrili ve ilçe merkezi kent adı (Lat (DMS) 41° 7′ 43N Long (DMS) 42° 3′ 33E Altitude (meters) 558 m).
Kürdevan, Horosan ve Yalnızçam dağları (doğusu ve güneyinde) ile çevrili ilçe merkezi Bulanık,Horhot ve Ekşinar çaylarının beslediği Ardanuç deresi’nin kenarında ku-rulmuş olup, başlıca gelir kaynağı büyük ve küçükbaş hayvancılıktır.
Bilbilan Yaylasında yaz aylarında devamlı, cumartesi günleri ise büyük çapta olmak üzere hayvan pazarı kurulmakta ve yerel e-konomiyi canlandırmaktadır.
Kısıtlı miktarda tarıma elverişli alanda buğday, arpa, patates, fasülye, mısır, do-mates, zeytin, elma, kızılcık, ceviz, üzüm ve armut yetiştirilmekte ve yeni yeni arıcılık ve seracılık geliştirilmeye çalışılmaktadır.
Pek çok Karadeniz ve Kafkasya yerleşiminde olduğu gibi, Ardanuç’un neredeyse tüm köylerinde dağınık tip yerleşme gözlenmek-tedir.
Belediyeler (1):
- Ardanuç (kuruluş 1945)
nüfus:
2000 5.278
1997 6.106
1990 5.052
1985 3.765
1980 3.377
Köyler (49)
| Köy adı | nüfus | İlçe | İl |
| Akarsu | 152 | 10 | 45 |
| Anaçlı | 129 | 18 | 53 |
| Aşağıırmaklar | 342 | 25 | 60 |
| Aşıklar | 83 | 14 | 49 |
| Avcılar | 291 | 3 | 32 |
| Aydınköy | 787 | 18 | 53 |
| Bağlıca | 318 | 30 | 55 |
| Ballı | 208 | 30 | 65 |
| Beratlı | 51 | 5 | 40 |
| Bereket | 256 | 12 | 47 |
| Boyalı | 202 | 35 | 41 |
| Bulanık | 547 | 24 | 59 |
| Cevizlik | 109 | 20 | 55 |
| Çakıllar | 108 | 25 | 60 |
| Çıralar | 26 | 10 | 45 |
| Ekşinar | 95 | 3 | 38 |
| Ferhatlı | 145 | 5 | 30 |
| Geçitli | 284 | 35 | 70 |
| Gökçe | 121 | 19 | 54 |
| Güleş | 529 | 30 | 60 |
| Gümüşhane | 234 | 16 | 50 |
| Hamurlu | 61 | 7 | 42 |
| Harmanlı | 166 | 5 | 40 |
| Hisarlı | 94 | 28 | 63 |
| İncilli | 141 | 18 | 53 |
| Kapıköy | 78 | 25 | 60 |
| Karlı | 107 | 7 | 42 |
| Kaşıkçı | 19 | 12 | 47 |
| Kızılcık | 303 | 4 | 39 |
| Konaklı | 125 | 15 | 50 |
| Kutlu | 205 | 30 | 65 |
| Meşeköy | 61 | 17 | 52 |
| Müezzinler | 67 | 10 | 45 |
| Naldöken | 65 | 3 | 38 |
| Ovacık | 209 | 13 | 48 |
| Örtülü | 60 | 13 | 48 |
| Peynirli | 305 | 17 | 52 |
| Sakarya | 215 | 10 | 45 |
| Soğanlı | 295 | 15 | 20 |
| Tepedüzü | 244 | 8 | 43 |
| Torbalı | 128 | 6 | 41 |
| Tosunlu | 180 | 27 | 62 |
| Tütünlü | 201 | 7 | 42 |
| Ustalar | 38 | 26 | 61 |
| Yaylacık | 52 | 27 | 62 |
| Yolağzı | 55 | 27 | 62 |
| Yolüstü | 248 | 7 | 42 |
| Yukarıırmaklar | 105 | 25 | 60 |
| Zekeriyaköy | 111 | 28 | 63 |
MÖ 9. yüzyılda Urartularla ilişkilendirilen bölge, MÖ 7. yüzyılda Kimmer ve İskitler ta-rafından yağmalandıktan sonra Kartli krallı-ğı, MÖ 2. yüzyılda Pontus, MÖ 1. yüzyılda Roma İmparatorluğu, MS 9. yüzyılda Bag-rat yönetimi, 16. yüzyılda ise Osmanlı haki-miyetine girmiştir.
1578 – 1828 arası dönemde Çıldır sanca-ğına bağlı olan eski adıyla, Artanuçi Ayeste-fanos anlaşmasıyla 1848’de Rusya’ya veril-miştir. 1. Dünya savaşının ardından 1918’de İngiliz, 1919’de Gürcü işgaline uğrayan kasaba, yeni kurulan Türkiye Cumhuriye-ti’nin bir parçası olarak 13 Şubat 1921’den 1945 yılına kadar Artvin’e bağlı bir nahiye olarak yönetilmiş, 1 Ağustos 1945 tarih ve 4769 sayılı kanunla ilçe olmuştur.
Önceki ilçe merkezi Tütünlü’de iken 1948 yılı Kasım ayında ilçe merkezi Adaka-le’ye, 1954 yılında hükümet binası inşaa-tının tamamlanmasından sonra şimdiki Mey-danlar’a nakledilmiştir.
Ardanuç Belediyesi tarafından organize edilen, Aşıklar Şenliği ve Karakucak Güreş Festivali, Aydın Köyü Yayla Şenlikleri ve Ka-rakucak Güreş Festivali, Bereket Köyü Yayla Şenlikleri ve Güreş Festivalleri yazın hare-ketli geçmesini sağlamaktadır.
Ermenistan’da benzer köy adı olarak:
· Aparani Shrjan bölgesinde, Arteni (Lat (DMS) 40° 17′ 54N Long (DMS) 43° 45′ 15E Altitude (meters) 1.206 m)
· Geghark’unik’i Marz bölgesinde, Ar-taniş (Lat (DMS) 40° 29′ 45N Long (DMS) 45° 21′ 46E Altitude (meters) 1.943 m)
Kaynak: Özhan Öztürk. Karadeniz Ansiklopedik Sözlük. Heyamola yayıncılık, İstanbul. 2005. ISBN: 975-6121-00-9.
*Yazarın izniyle Kısaltılarak aktarılmıştır. Tüm yasal hakları saklıdır ve kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz.
