Ardanuç COĞRAFİ DURUM
A) GENEL FİZİKİ YAPI
1-Jeomorfolojik Durum

Ardanuç,Doğu Karadeniz Bölümü’nün en doğusunda yer alan Artvin ilinin bir ilçesidir.İl merkezine uzaklığı 32 km.dir. Ardanuç;kuzeyinden Şavşat ilçesi,doğudan Ardahan ili ve Göle ilçesi,güneyden Erzurum ili ve Yusufeli ilçesi,batıdan ise Artvin merkezi ilçesi ile sınırlandırılmıştır.Ardanuç ilçe merkezi ise;kuzeyden Tütünlü ve Beratlı köyleri,doğudan Kızılcık ve Harmanlı köyleri,güneyden Sakarya köyü, batıdan ise Ferhatlı köyü ile çevrilidir. Ardanuç ilçe merkezi,doğusundaki Yanlızçam dağlarından beslenen Bulanık Deresi ile Aydın Deresi ve Horhot Deresi’nin birleştiği yerde kurulmuş olup,ilçe merkezindeki yapılaşma daha çok doğu yönündeki alüvyal düzlükte ve yavaş yavaş yükselen bir yamaç üzerinde belirginleşmiştir.

Ardanuç yerleşim alanının yükseltisi yaklaşık 470-670 m.arasındadır.Yerleşme alanının büyük bir kısmı 470-500 m.arasındaki basamağında yer almakla beraber;ilçenin en eski kuruluş yeri olan Adakale Mahallesi yaklaşık 600-670 m.arasındaki yükselti basamağında kurulmuştur. Çoruh ırmağına kavuşan Bulanık Deresi,Aydın Deresi ve Horhot Deresi’nin oluşturduğu Ardanuç havzasında yükselti Ardanuç Deresi ile Şavşat Deresinin birleştiği yerde 250 m.den başlayıp Kürdevan (Çadır) dağında 3050 metreye ulaşır.Bu durum buranın engebesi hakkında genel bir fikir vermektedir. Ardanuç’un kuzey ve kuzeybatısındaki yamaçlarda volkanik birimlerle ardalanmalı kireç taşları geniş yayılım alanı göstermektedir.Volkanizmanın sukünet dönemlerini yansıtan bu birimler çoğunlukla yay içi havzada gelişmiştir. İlçe merkezinin Adakale mahallesindeki ve Cehennem Deresi olarak adlandırılan derin vadinin bulunduğu kısımdaki litolojik birimleri Paleosen yaşlı kireç taşları temsil eder.
Yörede Kuatener döneminde oluşmuş araziler,genellikle alüvyonlardan oluşmaktadır.İlçenin kuzeyinde kum,kil ve yer yer bloklu birimler halinde eski alüvyonlara rastlanır.İlçedeki en genç oluşuklar ise,Bulanık Deresi ve Horhot Çayı boyunca yayılım gösteren alüvyoner seviyelerdir.Bunlar da kum,çakıl,kil ve yer yer bloklu birimler içerir. Ardanuç ilçesinin yüzey şekilleri ana hatlarıyla iki ayrı jeomorfolojik birimden oluşmaktadır.Bunlar;Çoruh ırmağına dökülen Berta Çayı’nın yan kollarının oluşturduğu dar vadiler ile bu vadiler çevresinde yer alan nisbeten yüksek tepelik olan alan ve sırtlardır.Bu jeomorfolojik şekillerin oluşumunda,iç ve dış kuvvetlerin birlikte şekillendirici etkisi olmuştur.Günümüzde de akarsu aşındırmasıyla şekillenmenin devam ettiği görülür. İlçenin farklı iki jeomorfolojik ünitesinden birini oluşturan vadiler Çoruh Irmağının kollarından olan Berta Çayı’nın Ardanuç Havzası olarak adlandırılan kısmındaki Aydın Deresi,Horhot Deresi,Bulanık Deresi ve Cehennem Deresi’nin oluşturduğu vadilerdir. Aydın Deresi ilçe merkezinin Adakale Mahallesi’ne kadar güney-kuzey doğrultusunda akış göstermektedir.Aydın Deresi güneydeki 2250 m.yükseklikteki Büyükyurt Dağlarının kuzey yamaçlarındaki ormanlardan kaynağını alarak doğu ve batı yamaçlarında simetrik bir aşındırma yaparak Ardanuç ilçe merkezine yaklaşır.Dağlık kısımlarda 45 derecenin üzerine çıkan yamaç eğilimlerine sahip olan Aydın Deresi;Bulanık Deresi’ne yaklaştığı kısımda,90 dereceye varan değerde duvar yamaçlar oluşturur.Söz konusu bu yamaçlar genelde Üst Kratese yaşlı kireç taşlarından oluşmuştur.
İlçe merkezinin ortasından geçen Bulanık Deresi,kaynağını ilçenin doğusundaki Yanlızçam Dağlarının güneybatı eteklerinden alır.İlçe merkezine girmeden önce sert araziyi oldukça derin bir şekilde yararak Şuvat Deresi adıyla akan Bulanık Deresi,ilçenin güneyindeki Ankliya mahallesine geniş bir vadi tabanıyla ulaşır.
Horhot Deresi ise ilçenin doğusundan kabaca doğu-batı doğrultusunda akarak ilçe merkezinden Bulanık Deresi’ne karışır.
Horhot Deresi ile birleştikten sonra Bulanık Deresi batıya doğru bir kavis çizerek Değirmenler Mevkiinde Aydın Deresi ile birleşir.Şeytan Köprüsünden itibaren kabaca güneydoğu-kuzeybatı doğrultusunda Üst Kretase yaşlı kireç taşları içerisinde akış gösterir.Söz konusu kireç taşlarını oldukça derin bir şekilde yarar.
Ardanuç suyu bu kısımda “Cehennem Deresi” olarak adlandırılır.Vadinin bu kesimindeki yamaçların eğimi 90 dereceyi bulmaktadır.Dik bir duvarı andıran ve 200 metreyi aşan yükseltisiyle oldukça dikkati çeken Cehennem Deresi birkaç kilometre boyunca özelliğini korumaktadır.
İlçenin diğer önemli jeomorfolojik ünitelerinden diğerini oluşturan sırtlar Yanlızçam Dağlarının Çoruh ırmağına doğru alçalan doğu eteklerinde yer almaktadır.
Sırtların uzanış doğrultusu,akarsu ve dereciklerle paralellik gösterecek şekilde genellikle güneydoğu-kuzeybatı yönündedir.Bununla birlikte eski temel arazinin yüzeylenip mostra verdiği kısımlarda genel doğrultu akışında uzanış gösteren tepelik ve sırtlara da rastlanır.Genellikle tepelik görünümündeki bu yükseltiler litolojik bakımdan Üst Kretase kireç taşları olarak belirlenirler.Sırt özelliğini taşıyan yükseltiler ilçe merkezinin genelde güneyinde ve batısında yer alırken,oldukdukça kısa mesafede dikleşen yükseltilere genelde ilçenin kuzeyinde rastlamaktayız.İlçe merkezinin kuzeyinde yer alan Naldöken Taşı Tepesi 687 m.yüksekliğindedir.Burası Cehennem Deresi tarafından yarıldığından tam bir diklik gösterir.Aynı tepenin güneyindeki Gevhernik Tepesi 710 m.ile Ardanuç Kalesinin bulunduğu hakim yükseltiyi teşkil etmektedir.
İlçe merkezinin en yüksek noktasını oluşturan Silahkert Tepesi 763 m.rakımlı olup güneyde Büyükyurt Dağları’nın kuzey eteklerinde yer almaktadır.

2- Ardanuç İklim

Ardanuç ilçesi,Karadeniz Bölgesi’nin Doğu Karadeniz Bölümü sınırları içerisinde kalmasına rağmen,iklim özellikleri komşu Erzurum-Kars Bölümü’nden etkilenmektedir. Bölgenin Karadeniz’e paralel uzanan sıradağlar nedeniyle,deniz etkisine kapalı olması ve ülkemizin en yüksek,aynı zamanda en soğuk platolarından biri olan Ardahan platosuna oldukça yakın olması,bu durumun önemli sebeplerindendir.
Kış aylarında Doğu Anadolu Bölgesi’nde çoğunlukla Yüksek Basınç alanı hakimdir.Bu mevsimde Karadeniz üzerinde ise Doğu Anadoluya göre oldukça alçak bir basınç bulunmaktadır.Doğu Anadolu bölgesindeki söz konusu Yüksek Basınç zaman zaman Karadeniz’e doğru harekete geçer ve kıyıya paralel uzanan Doğu Karadeniz Dağları’nın kuzey yamaçlarından alçalarak hava kütlelerinin adyabatik olarak ısınmasına,yani fön olayının meydana gelmesine yol açar.
Yaz aylarında Ardanuç ilçe merkezi,güneyden sokulan kontinental tropikal sıcak hava kütlesinin etkisine girmektedir.İlçede etkili olan bu kuru hava kütlesi,sıcaklığın yükselmesine ve kuraklığın artmasına neden olmaktadır.
İlkbahar ve sonbahar mevsimlerinde kuzeybatıdan sokulan maritim polar hava kütlesi ile,güneyden sokulan tropikal hava kütlesinin karşılaşması sonucu cepheler meydana gelmekte ve sık sık frontal yağışlara neden olmaktadır.
1972 yılından sonra aralıksız hizmet veren 900 metre yükseklikte kurulu Ardanuç
Meteoroloji Rasat İstasyonu verilerine göre ilçede yıllık sıcaklık ortalaması 12.7 derecedir.Mevsimlik ortalama sıcaklık değerleri ise kış mevsimi için 2.1 derece, ilkbahar için 12.7 derece,yaz mevsimi için 22.3 derece ve sonbahar mevsimi için 13.7 derecedir.Bu değerlere göre Ardanuç’ta yıllık sıcaklık farkı yaklaşık 20 derece civarındadır.Bu durum ise ilçede karasallığın hakim olduğunu göstermektedir.
Yörede aylık ortalama sıcaklık değerleri Ocak ayı 0.7 derece ile Temmuz ayı 23.3 derece arsında değişmektedir.
Ardanuç’un ekstrem sıcaklık değerleri ise aylık en yüksek sıcaklık 38.8 derece ile Ağustos ayında,aylık en düşük sıcaklık da –19 derece ile Ocak ayında görülür.
Ardanuç’ta yıllık ortalama donlu gün sayısı 80 gün civarındayken,ilçeye kuş uçuşu olarak 55 km. uzaklıkta bulunan Ardahan’da 188 gün,yine ilçeye kuş uçuşu olarak 75 km.uzaklıkta olan Hopa’da ise 8 gündür.Bu durum Ardanuç’un sıcaklık değerleri açısından,çok soğuk kara iklimi ile oldukça ılıman olan deniz iklimi arasındaki geçiş özelliğini açıkça ortaya koymaktadır.
Ardanuç Meteoroloji İstasyonunun 18 yıllık rasat sonuçlarına göre ilçede yıllık ortalama yağış miktarı 451.7 mm.dir.
Ardanuç’ta en yağışlı ay 55.3.mm ile Aralık ayıdır.En yüksek yağış miktarı da 25.1 mm ile Temmuz ayında görülmektedir.Ardanuç’ta yağışın mevsimlik dağılışına bakıldığında;en fazla yağış mevsiminin %27.7 lik payı ile ilkbabar,en az yağışlı mevsimi ise %21.7 pay ile yaz mevsiminde olduğu görülmektedir.Bunun yanında,yıllık yağış miktarının %25.8’i kış mevsimine,%24.8 i ise sonbahar mevsimine düşmektedir
Ardanuç ilçe merkezinde yıllık ortalama kar yağışlı günler sayısı 13.2 gündür.Karla örtülü gün sayısı ise 34 güne yaklaşır.
Ardanuç ilçesinde Doğu Anadolu Bölgesi’yle Doğu Karadeniz Bölümü arasında bir geçiş özelliği gösteren nemli iklime yakın yarı kurak bir iklim tipinin hakim olduğu görülür.

3-Ardanuç Bitki Örtüsü

Ardanuç ilçesi 96.950 hektar olup bunun 39.431 hektarını ormanlık alanlar oluşturmaktadır. İlçede görülen Karadeniz iklimi ile karasal iklimin geçiş özelliğini gösteren yarı nemli iklim bitki örtüsünün oluşumunda birinci derecede rol oynar.İlçedeki bitki örtüsü “Kolşik Flora” alanına girmektedir. Karadeniz Bölgesi’nin diğer kesimlerinde görülmeyen Ladin ormanları burada ortaya çıkmaktadır. Nisbeten Karadeniz’in etkisinin hafiflediği,buna rağmen nemlilik şartlarının ön planda bulunduğu Ardanuç’u da içine alan ve podsölümsü toprakların yaygın olduğu yukarı kesimlerde gür ladin ormanları kendini gösterir.
İlçe merkezine yakın alçak alanlarda Ardıç,Meşe,Karaçalı,Sakız türlerinde çalı formasyonu hakim iken yükselti arttıkça Ladin,Göknar ve Sarı Çam ormanları kuşaklar halinde yer alır.Doğu Ladin ormanları altında higrofil karakterde zengin bir otsu örtü de yer almaktadır. Yanlızçam Dağları’nda Turnagagası, Peygamber çiçeği,Kedi otu ve Sarı Burçak ot türleri tespit edilmiştir.
Göknarlar yayılış alanına bakıldığında 1000 m.den yüksek kesimlerde nisbeten kontinental ve soğuk ortamlarda yetişmektedir.Ülkemizde fazla yaygın olmayan Doğu Göknarı Ardanuç’un doğusunda özellikle Karanlık Meşe mevkiinde karışık ormanlar oluştururlar.
Ardanuç’ta Yanlızçam Dağları silsilesinin kuzeye bakan yamaçlarında en alt kesimlerde Ladinler kaybolurken Göknar ve Sarıçam ormanları hakim olmaktadır.Daha yükseklerde Göknar’lar da çekilerek yerini kışa dayanıklı Sarıçam ormanına bırakmaktadır.
Ardanuç ilçesinde dört Bölge Şefliği ile hizmet veren Orman İşletme Müdürlüğü’nün gayretlerine rağmen ilçede yoğun bir orman tahribatının varlığı da inkar edilmez bir gerçektir.